-----------------------------
همه خبرها و ديدگاهاي سانسور شده و پشت فيلتر جمهوري اسلامي مانده را يكجا و بي درد سر در "هستي نيوز" بخوانيد... http://groups.google.com/group/hasti-news/
در این هفته کشورهای عضو جنبش تعهد در تهران اجلاس خود را برگزار می کنند. ایران از این صحنه برای جلب حمایت سود می برد. گفتگویی با فولکِر پِرتِس کارشناس خاور نزدیک که از سال ۲۰۰۵ مدیر مؤسسۀ سیاست و علم است.
***
آقای پرتس، اصولاٌ امروز جنبش عدم تعهد که در سال ۱۹۶۱ ایجاد شد و ۱۱۹ کشور عضو آن هستند چقدر مهم است؟
غیرمتعهدها دورۀ واقعاٌ شکوفای خود را در سال های دهۀ شصت داشتند، آنگاه که اردوگاه های مختلف و رویارویی آنها هنوز وجود داشت. در آن زمان این کشورها می توانستند اینگونه موضع بگیرند که نه در زمرۀ اردوگاه غرب و نه جزو اردوگاه شرق باشند. از نظر تعداد بعد از پایان جنگ سرد به این کشورها اضافه هم شده است. امروز ۱۱۹ کشور عضو این جنبش هستند. اکثریت کشورهایی که در سازمان ملل عضویت دارند در جنبش عدم تعهد هستند، اینان چیزی بیشتر از نصف جمعیت جهان را در کشورهای خود جا داده اند. این کشورها در بسیاری از امور وحدت نظر ندارند. با این وجود توان بالقوۀ بزرگی است، نیز در رأی گیری ها در مجمع عمومی سازمان ملل. هر آنجا که بتوانند موضع یکسان بگیرند هنوز کاملاٌ نفوذ دارند. گرچه این نفوذ نسبت به دوران بنیادگذاران یوسیپ تیتو (یوگوسلاوی) و جمال عبدالناصر (مصر) و جواهرلعل نهرو (هند) و سوکارنو (اندونزی) کمتر شده است.
چنینی می نماید ایران مؤفق شده دست کم تا حدی افکار عمومی را متوجه این گردهمایی کند. ایران می تواند از این اجلاس برای هدف های خود استفاده کند؟
اما از طرف دیگر جایگاهی است که در آن با سخنرانی برنامه ریزی شدۀ دبیرکل سازمان ملل متحد بان کی مون برای ایران پرسش های نا مطلوب هم مطرح خواهد شد. دولت ایران نمی تواند به خود اجازه دهد که نگذارد تلویزیون دولتی سخنرانی بان کی مون را پخش کند. اگر این کار را بکنند براستی وجهۀ خود را از دست می دهند. ایران علاقۀ زیادی دارد که بان کی مون بیاید. آنها نمی خواهند وی را نادیده بگیرند. خواهد آمد.
بسیار محدود. اینگونه نیست که ایران برای ریاست سه سالۀ جنبش غیرمتعهدها برگزیده شده باشد. ریاست دوره ای را به دست می گیرد. اگر ایران از نقشش بیش از حد معمول استفاده کند دیگران برایش روشن خواهند کرد. تا حدودی کسب وجهه در کار است. اما از طرف دیگر جایگاهی است که در آن با سخنرانی برنامه ریزی شدۀ دبیرکل سازمان ملل متحد بان کی مون برای ایران پرسش های نا مطلوب هم مطرح خواهد شد. دولت ایران نمی تواند به خود اجازه دهد که نگذارد تلویزیون دولتی سخنرانی بان کی مون را پخش کند. اگر این کار را بکنند براستی وجهۀ خود را از دست می دهند. ایران علاقۀ زیادی دارد که بان کی مون بیاید. آنها نمی خواهند وی را نادیده بگیرند. خواهد آمد. و به نظر من درست هم هست که وی در اجلاس شرکت می کند. به علت اهمیت تاریخی جنبش عدم تعهد و چون تقریباٌ دوسوم کشورهای سازمان ملل حاضر هستند.
از این رو خیلی از بان کی مون انتقاد شد.
به نظر من بی ربط بود که آمریکا کوشید وی را از رفتن به تهران باز دارد. اما چون این فشار وجود داشت، از سوی آمریکا تا حدودی پوشیده و از سوی اسرائیل خیلی آشکار، بان کی مون – دیپلماتی که او هست – موضوع های انتقادی بین ایران و سازمان ملل را به آشکاری نام خواهد برد. مسئله سر مناقشۀ اتمی و آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران است که اتفاقاٌ هفتۀ گذشته نتوانستند دربارۀ بازرسی های جدید به توافق برسند. آژانس زیرمجموعۀ سازمان ملل است. از این گذشته مسئلۀ مذاکرات پنج به اضافۀ یک (آمریکا و روسیه و چین و انگلیس و فرانسه و آلمان) با ایران مطرح است. مأموریت این گفتگوها را شورای امنیت سازمان ملل داده است. بان کی مون حتماٌ با متانت اما به صراحت نقاط اختلافی را مطرح خواهد کرد.
سوریه چه نقشی در اجلاس غیرمتعهدها خواهد داشت؟
ایران هنوز متحد سوریه است. بسیاری از کشورهای غیرمتعهد با سوریه مرزبندی کرده اند. این موضوع اختلافی خواهد بود. اما احتمالاٌ اجلاس با احتیاط زیاد به موضوع خواهد پرداخت، درست به این علت که نظرهای متفاوتی وجود دارد.
برای رئیس جمهور ایران محمود احمدی نژاد چقدر مهم است که رئیس جمهور جدید مصر محمد مرسی اعلام کرده شرکت می کند؟
برای احمدی نژاد مهم است که مرسی می آید. مصر ریاست را قبل از ایران داشت. مصری ها بیانیۀ پایانی را هم که قرار است در ایران تصویب شود آماده کرده بودند. برای ایران مهم است که در منطقه نشان دهد این کشور بازیگر مهمی است و باید جدی گرفته شود. جالب است که مرسی که خیلی نسبت به ایران موضع انتقادی دارد گفته اسد باید برود تا بحران سوریه بتواند حل شود. اما وی نیز گفته است: ما به یک گروه تماس منطقه ای نیاز داریم که در آن همۀ کشورهای مهم شرکت داشته باشند، عربستان سعودی و ترکیه و مصر، و نیز ایران. سعودی ها و آمریکایی ها را خوش نمی اید اما من این پیشنهاد را به لحاظ محتوایی درست می دانم.
بنابراین تلاش از سوی ایران تا بر انزوای بین المللی فائق آید.
برای ایران مهم است که نشان دهد منزوی نیست. چرا، چون کشورهای زیادی علیه این کشور تحریم برقرار کرده اند. از این رو ایران خیلی هم تلاش کرد که رئیس جمهور مصر بیاید. ایران و مصر مناسبات کامل دیپلماتیک ندارند. مسائل زیادی بین دو کشور است، از این رو آمدن مرسی برای احمدی نژاد نیز اینقدر مهم بود. ایرانی ها گرچه اخوان المسلمین را به عنوان جنبش اسلام سیاسی مهم می دانند. اما این را نیز می بینند که اسلام سیاسی که مرسی نمایندۀ آن است در منطقه خیلی محبوب تر از اسلام سیاسی ایران است. و این را هم می بینند که اخوان المسلمین شروع کرده اند با آمریکا و اروپا مناسبات خوب برقرار کنند. از این رو برای ایران مهم است با مصر دست کم مناسبات خوب کاری داشته باشد. ایران همچنین معلوم خواهد کرد که سیاست خارجی مصر تا چه حد مستقل است.
در بیت المقدس گمانه زنی نمی شود که آیا نیروی هوایی اسرائیل به تأسیسات اتمی ایران حمله می کند یا نه بلکه پرسش این است چه زمانی.
در سوریه جنگ داخلی در جریان است. اروپا درگیر بحرلن یورو و اتحادیۀ اروپاست و در ایالات متحدۀ آمریکا کارزار تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری وارد مرحلۀ تعیین کننده می شود. با این وجود بر ترس از یک بحران بین المللی دیگر افزوده می شود: برنامۀ اتمی بسیار خطرناک ایران. حکومت ایران با وجود تحریم ها به بازی موش و گربه با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه می دهد و با صدای بلند اعلام می کند «غدۀ سرطانی اسرائیل» به زودی «از صفحۀ روزگار محو» خواهد شد. پیامدهای پیش بینی ناپذیر آماده سازی مخفی اما پیوستۀ ساخت سلاح هسته ای در ایران به این دلیل نیز خطری جهانی است که رئیس دولت کشور یهود که این چنین در معرض خطر مستقیم است و وزیر دفاعش ایهود باراک مصمم می نمایند که در صورت لزوم یکجانبه حملۀ پیشگیرانه علیه ایران کنند. حتی در واشنگتن و بیت المقدس گمانه زنی نمی شود که آیا بلکه چه زمانی نیروی هوایی اسرائیل به تأسیسات اتمی ایران حمله خواهد کرد.
چند روز پیش رئیس جمهور اسرائیل شیمون پرز در هشتاد و نهمین زادروزش با صراحتی نامعمول و با تأکید نسبت به تکروی بدون همکاری با آمریکا هشدار داد. نه تنها پرز بلکه مفسران مؤافق با اسرائیل و مشاوران اوباما در واشنگتن با تمام توان به ناتانیاهو نسبت به پیامدهای چنین حمله ای هشدار داده اند. اینان می گویند از طرفی اسرائیل نمی تواند به تنهایی جلوی برنامۀ ایران را برای ساخت بمب اتمی بگیرد از طرف دیگر ایالات متحده اطمینان داده در صورت کوتاه نیامدن ایران حتی پس از برقراری تحریم های سخت تر، خود در موقع مقتضی اقدام نظامی خواهد کرد.
در اقدامی بی نظیر حدود بیست نویسندۀ برجستۀ اسرائیلی از جمله آموس اوز و داوید گروسمان و زِرویا شالِو از ناتانیاهو خواسته اند کاملاٌ به قانون اساسی عمل کند که طبق آن کشور تنها بر اساس تصمیم همۀ دولت (بنابراین نه تنها کابینۀ امنیتی) اجازه دارد وارد جنگ شود. بعد از آنکه رئیس دولت واکنشی نشان نداد نویسندگان نامه ای به دادستان کل اسرائیل نوشتند تا نخست وزیر را وادار به موضع گیری کنند. در صورت لزوم نویسندگان می خواهند به دیوان عالی کشور مراجعه کنند.
همچنین افراد متنفذ در رهبری ارتش و سازمان های اطلاعاتی خطرهای تکروی نظامی را بیشتر از امکان های مؤفقیت آن می دانند. در خود اسرائیل طبق خوشبینانه ترین ارزیابی ها بنا را بر جنگی درچند جبهه با بیش از ۵۰۰ کشته از اسرائیلی ها می گذارند. طبق نظر سنجی ها اکثریت قاطع اسرائیلی ها ( ۶۱ درصد) آرزو می کنند که حملۀ احتمالی نظامی با آمریکا هماهنگ شود. در اقدامی بی نظیر حدود بیست نویسندۀ برجستۀ اسرائیلی از جمله آموس اوز و داوید گروسمان و زِرویا شالِو از ناتانیاهو خواسته اند کاملاٌ به قانون اساسی عمل کند که طبق آن کشور تنها بر اساس تصمیم همۀ دولت (بنابراین نه تنها کابینۀ امنیتی) اجازه دارد وارد جنگ شود. بعد از آنکه رئیس دولت واکنشی نشان نداد نویسندگان نامه ای به دادستان کل اسرائیل نوشتند تا نخست وزیر را وادار به موضع گیری کنند. در صورت لزوم نویسندگان می خواهند به دیوان عالی کشور مراجعه کنند.
احتملاٌ قرار است حرف های جنگ طلبانه تندروهای اطراف ناتانیاهو، آنگونه که تاکنون بوده، فشار را بر رئیس جمهور آمریکا اوباما قبل از ششم نوامبر بالا ببرد و نیز تشدید تحریم ها را سرعت بخشد. البته بازی بی احتیاط ناتانیاهو ممکن است همچون بومرنگ به اسرائیل برگردد و کشور کوچک در تهدید را بیشتر منزوی کند.
مستند علی صمدی احدی، «موج سبز»، درباره انقلاب سبز ایران است که برای مردم، از مردم و به دست مردم گرفته شده است. تکانه های گام های مردمی که صحنه هایش را با تلفن همراهشان گرفته اند: ضرباهنگی از ناامیدی و حرکت از پی هم.
تصاویری لرزان و تار که گاهی حتا بی ربط به نظر می رسند، گویای نشاط پیش از انتخابات ریاست جمهوری ژوئن ۲۰۰۹ هستند، جریانی که پس از آن به خشونت کشیده شد. سکانس های انیمیشن و مصاحبه با ایرانیان جلای وطن کرده نیز در جای جای فیلم دیده می شود ولی هیچ چیز با حس حضور نابی که در این صحنه ها به بیننده دست می دهد برابری نمی کند.
آقای احدی دَم، لحظه و فوریت را ترجیح می دهد و زبانش روایتی شخصی از قضایاست ولی این فیلم در بافت خود، در اتفاقات درشت و ریز داستان کم گو و خسیس است. نمی توان از فیلم موج سبز انتظار درس تاریخ سیاسی ایران را داشت و ارائه حقایقی درباره انتخابات و نتایج بحث برانگیز آن نیز از فیلم بر نمی آید. حتا نشانی از سرکوب روزنامه نگاران داخلی و خارجی در این فیلم دیده نمی شود.
تنها می توان دید که طرح داستانی ساده، بیشتر وقت ها از دید شاهدان عینی با خطوطی عاطفی برجسته سازی شده است. به بیان ساده، شخصیت اصلی داستان، میرحسین موسوی به بسیاری از ایرانیانی که شکاف قدرت را در حکومت می دیدند امید دوباره ای داد که با انتخاب شدنش این شکاف عمیق تر شود. پس از پیروزیِ دور از ذهن محمود احمدی نژاد که بی شک با تقلب همراه بود، امید مردم به خشم گرایید و خشم به اعتراض.
تنها می توان دید که طرح داستانی ساده، بیشتر وقت ها از دید شاهدان عینی با خطوطی عاطفی برجسته سازی شده است. به بیان ساده، شخصیت اصلی داستان، میرحسین موسوی به بسیاری از ایرانیانی که شکاف قدرت را در حکومت می دیدند امید دوباره ای داد که با انتخاب شدنش این شکاف عمیق تر شود. پس از پیروزیِ دور از ذهن محمود احمدی نژاد که بی شک با تقلب همراه بود، امید مردم به خشم گرایید و خشم به اعتراض.
آقای احدی برای بیان مستند چنین چیزی صحنه هایی به جز تصاویر ضبط شده از سوی شهروندان چیز زیادی در اختیار نداشت. تصاویری که شهروندان عادی با شجاعت تمام آشوب را در خیابان ها نشانه گرفتند و با دوربین گوشی های خود ثبت کردند. اما مردم ایران نیز در وبلاگ نویسی و توییت، پیشینه و ید طولایی دارند- واقعیتی که اگر نه این فیلم، رسانه ها بدان اشاره دارند. و آقای احدی برای روایت داستان ها و واژگان اعتراض بیان سینمایی پیدا کرده است. وی آن ها را با سکانس های انیمیشنی که رد دو دانشجو را دنبال می کند به تصویر کشیده است: یک دانشجوی دختر و یک پسر، که از پیگیری صدها نوشته وبلاگی نمود یافته اند. شاهد ماجراهایی هستیم که این دو می بینند؛ پسر جوانی که سطل ماست به دست دارد به وسیله لباس شخصی ها کتک می خورد. با شخصیت های داستان همراه می شوی، زمانی که همه را جمع می کنند و به گوشه زندان می اندازند، جایی که شکنجه و تجاوز امری معمول است.
هرچند انیمیشن می تواند بیان را به رویکردی احساسی از ماجرا تغییر دهد ولی چنین تغییری ماهرانه انجام شده و در بافت فیلم جذب شده است. با این همه هنگامی که در برابر صحنه های خیابان قرار می گیرد، حضوری بیش از اندازه و تصنعی باعث می شود که با وجود کابوس وار بودن داستان، ماجرا داستان گونه به نظر برسد. فصاحت برخی از صحنه ها نیز تنها بر همین وجه داستانی روایت می افزاید.
ولی با وجود همه از قلم افتادگی ها و مشکلات فیلم، «موج سبز» با برخی حقایق اساسی ارتباط موثری برقرار می کند: بسیاری از ایرانیان می خواهند صدایشان شنیده و رایشان شمرده شود. آن ها از لفاظی ها و ترتیب و عرف قدیمی خسته و به بیان کوتاه تر از تغییر سرخوش اند. به قول یکی از تبعید نشین ها، این غول از چراغ بیرون آمده و دیگر نمی توان آن را به چراغ برگرداند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر