-----------------------------
همه خبرها و ديدگاهاي سانسور شده و پشت فيلتر جمهوري اسلامي مانده را يكجا و بي درد سر در "هستي نيوز" بخوانيد... http://groups.google.com/group/hasti-news/
اعراب درباره بهره مندی از ارتباط با ایران به عنوان کشوری بزرگ با پیشینه پربار تاریخی بسیار گفته اند، و در پهنه های مختلف، نقل قول های دولتی و رسمی، حزبی و شخصی بسیاری در میانشان وجود داشته است. ایران، کشور همسایه، دشمن اسراییلِ غاصب سرزمین اعراب، از هیچ کوششی در آزار مردم خود کوتاهی نمی کند.
برخی از این نظرها در واقع بر پیشنهاد همکاری با ایران و چشم پوشی از تفاوت ها برای پیش برد زمینه های مشترک تکیه دارد. به موازی آن نیز، برای ایجاد فضای دوستانه و سودبخش برای اعراب میان کشورهای منطقه چنین تلاش های رو به رشدی با ترکیه نیز وجود دارد. این گفته ها به جایی رسید که در دستور کار اجلاس سران عرب، زیر عنوان رابطه با کشورهای عرب همسایه قرار گرفت، در حالی که لایحه ای برای تعریف چشم انداز این روابط و هدف های آن گردآوری شد.
گفته می شود که چنین تمایلی بار مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را بر کشورهای عربی تحمیل می کند. مشکلاتی که کشورهای عرب در طول چندین دهه نمی توانند در جمع هم پیمانان برایش راه چاره ای بیابند. این بدان معناست که اتحادیه اعراب به عنوان چهارچوب این منطقه شکست خورده و این شکست نیازی به هیچ دلیل ندارد. به علاوه اعضای اتحادیه باور دارند که این شکست خلایی در فضای عرب پدید آورده که ناگزیر از فراخوان نیروهاست که از موضع گذشته خود یعنی حاشیه، به درون میدان گام بگذارند. از این رو به نظر می رسد که همکاری میان ترکیه و ایران باید با در نظرگرفتن پیش زمینه اعراب شکل بگیرد و این تلاش ها باید از منافع اعراب (نیز) پشتیبانی کند. با این همه اگر چه ممکن است این تلاش ها از نیت خوبی برخوردار باشند ولی اگر اعراب نتوانند آنکارا و تهران را وادار به در نظر گرفتن مصلحت اعراب کنند هیچ تضمینی برای اجرای اهداف (اعراب) وجود ندارد؛ همچنین ماهیت سیاسی سیستم درهای باز سیاست ایران و ترکیه به روی همسایه های عرب از یک سو و چگونگی استقبال از این سیاست در پهنه بومی سیاست عرب از سوی دیگر از دیگر مسائل تعیین کننده است (که اعراب باید بتوانند برای مصلحت خود به آن جهت دهی کنند.)
دولت ترکیه به رهبری حزب عدالت و توسعه از یک سو پرچمدار سیاست باز نسبت به اعراب است و از سوی دیگر با توجه به شعار «اتمام مشکلات» تقدم سیاسی خود را به اقتصاد داده است. چنین رویکردی سیاست را تفسیر می کند و ما در اندک زمانی پس از آن شاهد شکل گیری و روابط به اصطلاح دو سویه این سیاست بوده ایم و این که چگونه بده-بستان ها را در نظر می گیرد و بر آن تامل دارد. این گونه متن توسعه ارتباطات اقتصادی ترکیه ساخته و بافته شد، حتا با وجود استان کردستان و ترکمن عراق و نگرانی هایی که درباره شهروندان کرد و ترکمن (در مناطق مرزی) وجود دارد.
از سوی دیگر دولت ایران در سایه سپاه پاسداران و مولفه های اقتصادی و نظامی اش به کشورهای عرب همسایه به چشم پهنه ای برای رویارویی با ایالات متحده و همپیمانانش در منطقه - و در راس آن ها اسراییل- می نگرد. پس ارتباط ایران با کشورهای همسایه نیز بر مبنای ملاحظات و بده بستان های سیاسی است. در نتیجه آنان ارتباط خود را تنها به یک سو جهت دهی می کنند: بدون توجه به ترس ها و دلواپسی های اعراب تنها سودی که برای ایران دارد را محاسبه می کند. چنین چیزی رابطه را از تعادل خارج می کند، از حالت دو طرفه در می آورد و نمی توان دیگر آن را بر پایه مناسبات دو طرفه دانست.
در پهنه سیاست مستقیم، همبستگی سردمداران عرب در برابر شکل دیدگاه ایران نسبت به کشورهای عرب همسایه ایستادگی می کند و به ویژه هم اکنون سه کشور لبنان، عراق و فلسطین که بیش از دیگر کشورهای عرب از این دیدگاه آسیب پذیرفته اند.
تهران از این واقعیت آگاه است که با وجود خلایی که در منطقه هست تاکنون نتوانسته از این سقف همبستگی دولتی اعراب فراتر رود، به همین دلیل است که به جنبش ها منطقه روی خوش نشان می دهد و از احزاب مردمی و معروف پشتیبانی می کند، به آن ها قدرت می بخشد و از منابع مالی برخوردارشان می کند. چنین رفتاری به تهران اجازه می دهد که سرانجام از این سیاست چون تیری برای شکستن سقف همبستگی اعراب بهره ببرد و تغییر راهبردی (استراتژیکی) را به جای آن در معادلات نبرد با ایالات متحده در منطقه معرفی کند: «این تصمیم که آیا باید با امریکا روبرو شد و در برابرش ایستاد با این که اکنون می توان با این کشور گفتگو کرد.» نقطه حساس و خطرناک در این مناسبات برای مقامات عرب در این قضیه نهفته است. گفته می شود که سیاست مناسبات ایران با کشورهای عرب منطقه بر مبنای سست کردن بنیاد تعادلی است که چندین دهه در منطقه ریشه دارد، در حالی که برقراری یک تعادل جدیدِ جایگزین در منطقه، خارج از توانایی ایران است.
طبق اطلاعات دولت آمریکا حکومت ایران می کوشد با افتتاح بانک در کشورهای اسلامی تحریم های جامعۀ جهانی را دوربزند. یک سخنگوی وزارت خارجۀ آمریکا گزارش رسانه های آمریکایی را در این زمینه تأیید کرد. به گفتۀ این سخنگو تلاش های ایران غافلگیر کننده نیست و این کشور در گذشته هم چنین تلاش هایی کرده است. وی اضافه کرد واشینگتن از این رو مدتهاست که با «متحدان و طرف هایش در منطقه و سراسرجهان» گفتگو می کند.
با استناد به محافل دولتیِ آمریکا گزارش شده که ایران می کوشد از جمله در عراق و مالزی بانک ایجاد کند. شورای امنیت سازمان ملل در ژوئن چهارمین دور تحریم علیه ایران را برقرار کرد زیرا این کشور برخلاف خواست جامعۀ جهانی به غنی سازی اورانیوم ادامه می دهد. ایالات متحده و اتحادیۀ اروپا و ژاپن و کانادا و استرالیا هر کدام فراتر از تصمیم های شورای امنیت به تحریم دوجانبۀ ایران پرداختند. واشینگتن در مجموع 16 بانک ایرانی را تحریم کرد زیرا این بانک ها در تأمین هزینۀ مالی برنامۀ هسته ای ممنوع ایران مشارکت داشته اند.
مؤافقت ایران نشانه ای به هنگام است
دولتمردان آمریکایی از یک «بازی موش و گربه» بین جامعۀ جهانی و ایران صحبت می کنند زیرا تهران به سخت تر شدن تحریم ها با اتخاذ روش های ماهرانه ای برای دور زدن آنها واکنش نشان می دهد. با این وجود در واشینگتن گفته می شود تحریم های بین المللی و دو جانبۀ سخت تری که در ژوئن برقرار شد تأثیر روزافزون خود را بر ایران نشان می دهد.
معاون وزیر خارجۀ روسیه سرگئی ریابکوف از رهبران ایران خواست در دور جدید گفتگو با میانگیران بین المللی – پنج کشور عضو پیوستۀ شورای امنیت و آلمان – شرکت کنند و نیز مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا کاترین اشتون را فوری از آمادگی ایران برای شرکت در این مذاکرات مطلع کنند. ریابکوف روز جمعه گفت آمادگی ایران نشانه ای به هنگام است مبنی بر اینکه تمامی طرفها آماده اند راه گفتگو را در پیش بگیرند.
آخرین گفتگوها بین ایران و گروه شش یک سال پیش در ژنو انجام شد. روسیه در این روزها قراردادی مبنی بر تحویل پنج سامانۀ دفاع موشکی اس 300 را به ایران برای همیشه ملغی اعلام کرد.
«استثنایی وجود خواهد داشت»
در این میان خبرگزاری د پ آ دِ با استناد به اظهارات دیپلمات ها اعلام کرد اتحادیۀ اروپا می خواهد برای اینکه خط لولۀ گاز ناباکو به خطرنیفتد تحریمِ تازه تصویب شدۀ خود را علیه ایران سبک کند. طبق این قرارداد شرکت نفتیرانِ در تهران به میزان ده درصد در کشف میدان گازی «شاه دنیز» در جمهوری آذربایجان شریک است که قرار است خط لولۀ ناباکو با آن پر شود. بدین ترتیب قرار است استخراج گاز این میدان از تحریم های اتحادیۀ اروپا بر کنار بماند. از یک دیپلمات نقل شد: «استثنایی وجود خواهد داشت.»
این تصمیم قرار است در جلسۀ وزیران خارجۀ اتحادیۀ اروپا در لوکزامبورگ گرفته شود. بعد می خواهند تحریم های برقرار شده در ژوئن را با تصویب مقرارت حقوقیِ لازم به اجرا در آورند. این مقرارت حقوقی مانع شرکت های اروپایی برای هر گونه همکاری با صنایعی خواهد شد که در کشف و استخراج مشارکت دارند. استثنا قرار است تنها شامل میدان گازی «شاه دنیز» شود.
از 31 سال پیش مسافرانی که می خواهند از قاهره به تهران پرواز کنند باید در دمشق یا بیروت و یا کویت هواپیما عوض کنند. اما این وضعیت به زودی تغییر خواهد کرد: حمید بقایی دوست سرشناش و دستیار ویژۀ رئیس جمهور احمدی نژاد درسفر پنج روزه اش به قاهره با دولتمردان مصری چندین توافق نامه در مورد همکاری های اقتصادی و فرهنگی و تسهیلات مسافرتی امضا کرد. حتی جهانگردی بیشتری هم بین نیل و دریای خزر شکل خواهد گرفت. و به زودی بین قاهره و تهران تعداد باورنکردنی 28 پرواز هفتگی برقرار می شود. بدین ترتیب فرودگاه قاهره، چهار راهِ پرواز برای ادامۀ سفر ایرانیان به کشورهای آفریقایی خواهد شد. یکی ازاعضای نمایندگی ایران درقاهره دراین مورد گفت: «بسیارخوب است.» به گفتۀ او پرواز آزمایشی ممکن است در چند روز آینده انجام شود.
پروازهای مستقیمِ مورد نظر تنها یکی از نشانه های متعددی است که بر نزدیکی میان قاهره و تهران دلالت می کند – پایان دورۀ یخبندان در دیدرَس است. در خاورمیانه این شروع تازه اهمیت زیادی دارد، زیرا همین نتیجه های اولیه گفتگوهای مصر و ایران نیز قادر است در میان مدت، گسترۀ مناسبات را در خاورمیانه به شدت تغییر دهد. یک مسئول بلند پایۀ وزارت خارجهء مصر مشورت های میان دو کشورِ ظاهراً دشمن قسم خورده را که از ماهها پیش پنهان از رسانه ها انجام می شود اینگونه تحلیل کرد که هر دو کشور می کوشند «مین های گذاشته شده در دهه های گذشته را خنثی کنند.» وی این چنین نتیجه گیری می کند: «ساده نبود.»
تعجبی ندارد. زیرا بعد از به قدرت رسیدن روحانیت شیعه در ایران در سال 1979، یعنی درست در همان سالِ امضای قرارداد صلح میان اسرائیل و مصر، مناسبات سیاسی میان مصر و ایران قطع شد – و «جمهوری اسلامی» در واقع برای مصر به عنوان کشور دشمن شناخته شد. جمهوری شیعیِ اسرائیل ستیز، پیمانی با سوریه و شبه نظامیان حزب الله لبنان بست. هدف: جلوگیری از توافق صلح میان فلسطین و اسرائیل و نزدیکی بیش از حد اعراب و آمریکا. در مقابل، مصر کوشید همراه با عربستان سعودی و اردن و امارات عربی متحده و دولت خود مختار فلسطین و دولت اوباما تعادلی سیاسی بین اسرائیل و فلسطین را برقرار کند.
البته هیچ کدام از جناح ها به آنچه در نظر گرفته بود نرسید: ایران، ضعیف از نظر داخلی، نتوانست نفوذش را در کشورهای عربی از طریق اقلیت شیعه اضافه کند و دولت های عرب را در سیاستِ برخورد دایم با اسرائیل همراه خود کند. اما تلاش های مصر وعربستان سعودی برای حل مسالمت آمیز بحران خاورمیانه به جایی نرسید، بویژه چون واشینگتن به خود جرأت نداد بر دولت ائتلافی راست گرای اسرائیل فشار وارد کند.
ابتکارغیر منتظرۀ مصر در مورد ایران فقط این منظور را ندارد که جلوی نفوذ این کشور را درجهان عرب بگیرد. قرار است این امکان هم بررسی شود که مشترکاتی بین دو کشور پر جمعیت منطقه بیابند و ایران را در نظامِ جدید امنیتی و همکاری در خاورمیانه لحاظ کنند. و آنهم بدون شرکت مستقیم ایالات متحده که همیشه تصمیم در این مورد را به تأخیر می اندازد. این مطلب واقعاٌ هم تغییر مهمی خواهد بود – زیرا در این برداشت، این نیروهای منطقه اند که مسئول مهار ایران خواهند بود.
مؤفقیت بزرگ و چشم اندازهای گسترده
دست کم شرایط موجود نامناسب نیست. روابط ایران و سوریه به علت اختلاف بر سر آیندۀ عراق بعد از خروج نیروهای آمریکایی تیره شده است؛ درعین حال رهبری سوریه نظر خوشی به درگیری نظامی حزب الله با اسرائیل در جنوب لبنان ندارد زیرا می تواند عواقب جدی داشته باشد، برای نمونه تحریم ازسوی سازمان ملل و اتحادیۀ اروپا، و در درجۀ اول فرانسه و ایتالیا. یک سخنگوی دولت در تهران این نزدیکی را یک «مؤفقیت بزرگ با چشم اندازی گسترده» هم نامید.
طبق این برنامه قرار است مناسبات میان دو کشور در رده های زیادی از نو احیا شود. به تازگی یک کارشناس مالی سرشناس ایرانی بانک تجاری مصر–ایران را افتتاح کرد. یک شرکتِ مصری ایرانی –بدون توجه به فراخوان تحریم آمریکا– دستگاه های تهویه با قیمت مناسب تولید کرد؛ برای اتوبان قاهره و اسکندریه که از صحرا می گذرد.
در هر حال آمریکا تاکنون اعتراض شدیدی هم نکرده است. قاهره هشدار وزیر خارجۀ آمریکا هیلاری کلینتون را درجا رد کرد. هفته نامۀ لیبرال و مخالفِ «روز هفتم» در قاهره از یک دیپلمات نزدیک به دولت نقل قول می کند: «مصرو ایران علایق مشترک دارند، برای نمونه در مبارزه با تروریسم بین المللی.» ترس از تبلیغ برای جذب سنیان مصری توسط شیعیان بی دلیل است.
نزدیکی بسیار خطرناک
اسرائیل آب شدن یخ روابط مصر و ایران را هم اکنون با ناخرسندی و شک می نگرد. رادیو اسرائیل از این نزدیکی به عنوان «بسیار خطرناک» انتقاد کرد. اما متحد اصلی اسرائیل یعنی واشینگتن خویشتنداری می کند.
احتمالاٌ اینگونه حدس زده می شود: عدم انتقاد شدید آمریکا به تماس های سیاسی مخفیانۀ این کشور و ایران مربوط است. در این باره هم فقط در مصر نیست که حدس و گمان زده می شود. نخست وزیرسابق عراق و پیروز فعلی انتخاباتِ عراق ایاد اعلاوی چند روز پیش گفت میان آمریکا و ایران با وجود همۀ اختلاف سلیقه ها، درمورد عراق اتفاق نظر وجود دارد. در واقع در قاهره وبغداد و بیروت شایعه ها دراین مورد بیشتر می شود که آمریکاا و ایران تماس های مخفیانه دارند تا در مورد دوران بعد ازخروج نیروهای آمریکایی ازعراق امکان معاملۀ غیرمعمولی را بررسی کنند: طبق این طرح قراراست ایران در منطقۀ جغرافیایی محدودی درمورد «مسائل امنیتی» حق نظرداشته باشد. در برابر، تهران با واشینگتن درمبارزه با تروریست های القاعده همکاری می کند و تأسیسات هسته ای خود را به روی بازرسان سازمان ملل «بدون هیچگونه محدودیتی» می گشاید. از قرار ایران به علاوه موافقت کرده از هر گونه دخالت در امور داخلی شیخ نشین های خلیج فارس خود داری کند. گفته می شود هر دو طرف خیلی به هم نزدیک شده اند.
البته که این شایعه ها را رسماٌ تأیید نمی کنند. اما اینها می تواند انفعال آمریکا را با توجه به دوستی جدید قاهره و تهران توضیح دهد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر