استفن ام. والت – فارین پالیسی
من یک لحظه هم فکر نمی کنم که آنچه می نویسم برای رییس جمهور اوباما اهمیت داشته باشد. البته او آگاه است که من در سیاست خارجی دولت اوباما، عدم پیشرفت در موضوعات اساسی را مورد انتقاد قرار داده ام. به همین دلیل نشست ناگهانی او با گروهی از روزنامه نگاران که در آن از رویکرد دولتش در مورد ایران به دفاع پرداخت صرفاً یک تصادف بوده است.
اساس سخنان رییس جمهور بدین شرح است:
تلاش های ما برای انزوای ایران درحال نتیجه دادن است و این حکومت زیر فشارهای روزافزون قرار دارد. ما همچنان آماده ایم تا روابط با ایران را بهبود بخشیم و از هرگونه فرصت برای همکاری در زمینه منافع مشترک مانند افغانستان استقبال می کنیم. آنچه از ایران می خواهیم این است که خواسته منطقی ما را بپذیرد: توقف روند غنی سازی هسته ای. پیشرفت ایران در زمینه ساخت بمب اتمی بسیار کند است، به همین دلیل نیازی به انجام اقدامات شتابزده نیست (به عنوان مثال نظامی). کلیه گزینه ها هنوز "روی میز است".
من نمی خواهم در اینجا مسایل را تکرار کنم، ولی سیاست دولت به خوبی کاریکاتور ساید هریس را در ذهن تداعی می کند که در آن دو دانشمند به تخته سیاهی پر از معادلات پیچیده خیره شده اند و در نقطه ای نوشته شده "سپس معجزه ای روی می دهد". یکی از دانشمندان به دیگری می گوید: "فکر می کنم باید این قسمت دوم را قدری روشن تر بیان کنید."
دقیقاً. من می خواهم که کسی در دولت پیدا شود تا در مورد برخی مسایل که مورد نظرمان است قدری روشن تر صحبت کند. مسایلی مانند:
ارائه تضمینی مبنی بر اینکه ایران به جنگ افزارهای هسته ای دست نخواهد یافت. بهبود روابط با دولت تهران. پایان دادن به حمایت حزب الله توسط جمهوری اسلامی و غیره.
همیشه این امکان وجود دارد که سیاست فعلی ما در نهایت ایران را به تن دادن به خواسته های ما مجاب کند، ولی ازسوی دیگر بعید به نظر می رسد که با این ادبیات به کار گرفته شده درخصوص کارآیی تحریم ها، چنین مسأله ای به این زودی ها اتفاق بیفتد. همچنین ممکن است که حکومت دین سالار از هم فرو پاشد و با گروهی از مخالفان جایگزین شود، ولی هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم چنین رویدادهایی قریب الوقوع خواهند بود. درحقیقت، تحریم های شدیدتر ممکن است منجر به تقویت مواضع سپاه پاسداران و دیگر ستون های حامی حکومت فعلی شود، صرفاً به این دلیل که آنها کنترل کلیه بخش های غیرقانونی اقتصاد کشور را دراختیار دارند. و حتی اگر ما در نهایت شاهد تغییر حکومت باشیم، ولی نباید فراموش کرد که حمایت مردمی از برنامه صلح آمیز هسته ای بسیار قابل توجه است. رهبران کلیدی مخالفان، ازجمله میرحسین موسوی، نخست وزیر سابق، از طرفداران این برنامه هستند. پس چرا فکر می کنیم که سیاست فعلی ما برای رسیدن به خواسته هایمان سیاست درستی است؟
مشکل اصلی این است که رویکرد ما در مورد ایران پر است از تناقضات. ما می گوییم به دنبال روابط بهتر هستیم، ولی درعین حال تقریباً در اقدامات مخفیانه در داخل ایران نقش داریم و به ندرت این فرصت را از دست می دهیم که به جهانیان خاطرنشان سازیم "تمامی گزینه ها هنوز روی میز است". ما به همه گفتیم که فکر می کنیم حکومت کنونی ایران نامشروع است و باید عوض شود و سپس تعجب کردیم که آنها چرا زمانی که اوباما می گوید قصد همکاری دارد، بلافاصله پاسخ نمی دهند. همان طور که قبلاً نیز اشاره کرده ام، این نوع ناهماهنگی تنها موجب افزایش تردید می شود؛ اینکه ایالات متحده صادق نیست و دروغ می گوید. و این مسأله تنها به پارانویای بیشتر رهبران جمهوری اسلامی خواهد انجامید. ما همچنین روشن کردیم که به شدت مخالف دستیابی ایران به تسلیحات اتمی هستیم، ولی ازسوی دیگر کاری می کنیم که خواست آنها را برای رسیدن به ظرفیت های جدید بازدارنده افزایش می دهد، حتی اگر بلافاصله به کار نیاید.
درست است، ما توانستیم حمایت های بین المللی را برای اعمال تحریم های شدیدتر جلب کنیم، ولی از سوی دیگر نسبت به اعمال تحریم های "فلج کننده" به هدف تغییر در رفتار خجل زده ایم. دلیل اصلی به دست آوردن حمایت های بین المللی این بود که متحدان اروپایی ما استفاده از زور و خشونت را بیشتر ترجیح می دهند. و دولت هایی مانند چین احتمالاً خوشحال تر می شوند اگر ببینند کشمکش ما با ایران بالا گرفته و تمامی ندارد. بدین ترتیب آنها می توانند سرمایه گذاری و مبادلات نفتی پرسود انجام دهند بدون اینکه مجبور باشند با شرکت های آمریکایی به رقابت بپردازند.
تمامی اینها مرا به پیشگویی اولیه ام می رساند. ایالات متحده در دوره اول ریاست جمهوری اوباما هیچ پیشرفت قابل توجهی در روابط با ایران نخواهد کرد. من فکر نمی کنم اوباما مجوز حمله نظامی به ایران را صادر کند، زیرا این اقدام باعث حل معضل برای مدت طولانی نخواهد شد و حتی ممکن است مشکلات بدتر دیگری را رقم زند (عراق، افغانستان، خلیج فارس،...). فکر نمی کنم حکومت دین سالار سرنگون شود، که البته اگر بشود چندان هم ناراحت نخواهم شد، و شک دارم که در مورد توقف برنامه غنی سازی توافقی صورت گیرد.
دو نکته دیگر نیز قابل بررسی است. ممکن است نشست اوباما با روزنامه نگاران به هدف کاهش حرف و سخن ها پیرامون ها اقدام نظامی قریب الوقوع علیه ایران بوده باشد. درکل بخشی از پیام او این بود که برنامه اتمی ایران چندان به سرعت پیش نمی رود، به همین دلیل هنوز زمان زیادی برای تأثیرات دیپلماتیک وجود دارد. من امیدوارم که این سخنان بازتاب دیدگاه های خودش باشد، ولی دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم این نوع دیپلماسی دولت اوباما موانع را از پیش پا برخواهد داشت. او همچنان در برابر فشارهای جناح راست برای پاسخ شدیدتر قرار دارد.
امکان دیگر این است که تمامی اینها یک تئاتر سیاسی است. در این حالت، مهندسین سیاست ایران فکر نمی کنند که دیپلماسی به نتیجه برسد، ولی می دانند که باید همه راه ها را امتحان کرد تا بتوان مردم امریکا و جامعه بین الملل را به پرواز بمب افکن ها متقاعد کرد. برخی از مشاوران کلیدی اوباما به موازات این رویکردها دلایلی می آورند، ولی راهی وجود ندارد که بتوان فهمید این دیدگاه ها تا چه حد در کاخ سفید یا در نزد دولت اثرگذار خواهند بود.
ولی من تعجب می کنم: چه می شود اگر ایالات متحده بپذیرد که نمی تواند ایران را از داشتن چرخه کامل سوخت اتمی بازدارد و اینکه درهرحالت ایران به توانایی های مشابه به ژاپن دست خواهد یافت؟ آیا ما تاکنون با توجه به اینکه ایران پیمان منع گسترش اتمی و پروتکل الحاقی را به امضاء رسانده، چنین پیشنهادی روی میز گذاشته ایم که حق آنها را در برنامه غنی سازی به رسمیت بشناسد؟ شاید آنها تدابیر دیگری در نظر گرفته باشند که اطمینان لازم را در مورد صلح آمیز بودن ماهیت برنامه اتمی شان به ما بدهد؟
چنین اقدامی نیازمند یک صبر واقعی است و البته به دیپلماسی واقعی که عکس دیپلماسی کنونی ماست نیز نیاز داریم. اکنون فرض واشنگتن براین است که ایران مذاکره نخواهد کرد مگر اینکه از خارج تحت فشار قرار گیرد. درعین حال، تهران بارها اظهار داشته که آماده مذاکره است ولی نه تحت فشار. نتیجه قابل پیش بینی در این ماجرا همین بن بست فعلی است. ممکن است فکر کنید که دولت امریکا به جای امیدواری برای وقوع یک معجزه به راحتی می تواند با یک ابتکار جدید بر این بن بست فائق آید.
مترجم: شاهین بشردوست
منبع: فارین پالیسی، ۶ اوت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر