-----------------------------
همه خبرها و ديدگاهاي سانسور شده و پشت فيلتر جمهوري اسلامي مانده را يكجا و بي درد سر در "هستي نيوز" بخوانيد... http://groups.google.com/group/hasti-news/
از زمانی که چهار ماه پیش «بهار اعراب» در تونس آغاز شد، رسانه های غربی دائما و عموما هم خوشبینانه بر آشفتگی های خاورمیانه متمرکز شده اند. اما متاسفانه تهدید در حال افزایش «زمستان ایران»- تهدید هسته ای یا غیرهسته ای- احتمالا طولانی تر است و بر بهار اعراب سایه می افکند.
جاه طلبی های سلطه جویانه ایران در رشد سریع برنامه سلاح های هسته ای و خرابکاری های دائم در سراسر این منطقه تجسم یافته است. با تاکید بر شکننده بودن دمکراسی هایی که مردم منطقه آرزویش را دارند، خزان ایران همین حالا هم بر فراز لبنان فرود آمده است؛ جایی که تاثیر و نفوذ ایران کمک کرده تا یک دولت ائتلافی که هم پیمانان ایران از جمله حزب الله در آن دارای قدرت هستند، جایگزین دولت طرفدار غرب شود. این ماه، سعید حریری-نخست وزیر سابق لبنان- «مداخله آشکار» ایران در کشورش را محکوم کرد.
در سوریه، برخلاف مخالفت اساسی و قابل توجه با دیکتاتوری اسد، خیلی بعید است که رژیم تغییر کند. ایران به همین راحتی اجازه نمی دهد تا اهرم قمر مشابه اش از چنگش خارج شود و به رژیم اسد کمک می کند تا این اعتراض های در حال پیشروی را سرکوب کند.
مورد دیگر کشتی ویکتوریا است که حامل چندین تن تسلیحات جنگی برای حماس بود که ماه گذشته از سوی ناوگان دریایی اسرائیل، ضبط و توقیف شد. این اتفاق، کشتی ایرانی «کارین ای» را به یاد می آورد که حامل سلاح برای سازمان آزادی بخش فلسطین بود و اسرائیل در سال ۲۰۰۲ آن را توقیف کرد. واضح است که ایران علاقه شدیدی به مسلح کردن تروریست های هم شیعه و هم سنی دارد.
حمایت ایران از حماس حالا که انسداد گهگاهی نوار غزه از سوی مصر با سقوط حسنی مبارک خاتمه یافته است، مهم تر هم شده است. حماس، متمم تمام و کمال اخوان المسلمین، حالا برای حمل و نقل سلاح و عوامل خود بین غزه و مصر آزاد است و بذر آشفتگی را در هر دو منطقه می کارد.
نقطه اوج این اهداف در خاورمیانه می تواند بحرین باشد، خانه ناوگان پنجم ایالات متحده. این پادشاهی کوچک که حالا تولیدکننده نفت نیست، فقط بوسیله یک گذرگاه از عربستان سعودی جدا می شود. اعتراض های عمومی در بحرین- پادشاهی سنی که بر جمعیت ۷۰ درصدی شیعه این کشور حکومت می کند- دارای قوی ترین پتانسیل تعارض بین اصول و قواعد ایالات متحده با منافع استراتژیکش است. یک انتخابات «آزاد» در این کشور، خوشایند ایران است چون احتمالا یک رهبری طرفدار تهران در این کشور به قدرت می رسد.
همین اواخر گروهان هایی از کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی از بحرین در سرکوب خشونت آمیز اعتراض های شیعیان شرکت و از سرکوب ها حمایت و پشتیبانی کردند. این پادشاهی های طرفدار ایالات متحده که با کنار کشیدن اتفاقی واشینگتن از دوستی طولانی مدت با حسنی مبارک آشفته شده اند، نگران عقب نشینی پرزیدنت اوباما از عراق و کاهش برنامه ریزی شده نیروهای نظامی از افغانستان هستند. و شاهدی وجود ندارد که پرزیدنت استراتژی ای برای اقدام درباره ایران به عنوان تهدید دائمی منطقه خلیج فارس داشته باشد - که تا یمن هم کشیده می شود، جایی که ایران می تواند از قبایل شیعه برای افزایش نفود و تاثیر خود استفاده کند، حتی همانند القاعده در شبه جزیره های عربی و البته نیرومندتر و قوی تر.
حالا اطلاعات رسیده از داخل ایران تائید شده اند که (به لطف افشاگری هایی که این ماه از سوی گروه اپوزیسیون ایران صورت گرفت که البته از سوی مقامات رسمی ایران هم تائید شده است) رژیم قابلیت تولید انبوه اجزای اساسی و مهم سانتریفوژهای مورد استفاده در غنی سازی اورانیوم تا سطح تولید اسلحه را دارد. این اخبار یکبار دیگر ثابت می کنند که راه حل های شورای امنیت سازمان ملل و تحریم ها علیه این رقیب مصمم، ناکارآمد و بی نتیجه است.
پس برنامه تولید سلاح ایران کاملا مصمم رو به جلو پیش می رود؛ برنامه ای که تنها تاکیدش بر تولید انبوه است که هزینه ثبات و پایداری (رژیم) خواهد شد. معمر قذافی از برنامه سلاح های هسته ای خود در سال ۴-۲۰۰۳ از ترس تبدیل شدن به صدام حسین بعدی صرفنظر کرد، اما حالا بدون شک به این بزدلی و ترسش لعنت می فرستد. اگر او این هفت سال را صرف پیشرفت به سوی تولید سلاح های هسته ای کرده بود، مسلما امروز ارتشش مورد بمباران ناتو قرار نمی گرفت.
بدون شک یک ایران با قابلیت هسته ای باعث می شود که عربستان سعودی، مصر، ترکیه و شاید هم دیگر کشورها در جستجوی تولید سلاح های هسته ای قابل تحویل برای خودشان بربیایند. پس از آن ما اساسا شاهد منطقه ای در بندگی بیشتر ایران و بسیار بی ثبات تر و خطرناک تر برای غرب خواهیم بود.
شکست آمریکا در توقف جاه طلبی های هسته ای ایران- که مطمئنا در سراسر جهان قابل درک و مشاهده خواهد بود- به طور کلی یک ضربه اساسی به اعتبار و نفوذ ایالات متحده خواهد زد. تروریست ها و دولت های حامی آنها نقش بدون چون و چرای ایران را به عنوان کشور عمده حامی تروریسم و بانکداری مرکزی خواهند دید و فکر می کنند که چه چیزی را دارند از دست می دهند.
بهار عربی می تواند فریبنده و دلکش باشد و شاید دوام داشته باشد و شاید هم نه. اما ناراحت کننده این است که خطر سلطه جویی ایران بسیار طولانی تر و بادوام تر به نظر می رسد.
* از: جان بولتون / در: وال استریت جورنال
آقای بولتون، محقق ارشد انیستیتوی اینترپرایز آمریکا و نویسنده کتاب «تسلیم، گزینه انتخابی نیست: دفاع از آمریکا در سازمان ملل» است.
گرچه روند و نتیجۀ نا آرامی ها در کشورهای عربی یا ایران هنوز معلوم نیست – همین امروز هم مشخص می شود که چگونه این رخدادها بر تقسیم وزنۀ منطقه ای و ژئوپولیتیکی تأثیر می گذارند.
برای نمونه مصر که رکودِ سیاسی داخلی آن هرچه بیشتر در از دست دادن نفوذ خارجی انعکاس یافته بود احتمالاٌ نقش طبیعی خود را در جهان عرب، دست کم موردی باز می یابد: نه الزاماٌ نقش رهبری فعال یا برتری جو، اما به احتمال جهت دهنده. مصر در دهه های پنجاه و شصت به رهبری عبدالناصر الگویی بود برای کشورهای عربی که در آنها نظامیان خودکامگان را سرنگون کرده بودند. این کشور در دهۀ هفتاد سیاست آزادی سازی اقتصادی هدایت شده از بالا را شروع کرد و به عنوان اولین کشور عربی با اسرائیل پیمان صلح بست. مصر به عنوان پرجمعیت ترین کشور منطقه در عین حال به گفتمان های سیاسی و اقتصادی در جهان عرب جهت می دهد.
رهبری تازه که مشروعیت خود را از انتخابات دمکراتیک گرفته باشد از اسلاف خود درهای باز بیشتری در واشینگتن و پایتخت های اروپایی پیدا خواهد کرد، اما در عین حال با اعتماد به نفس زیاد ظاهر خواهد شد– نیز در برابر اروپا و ایالات متحده و اسرائیل. این درست که هیچ نیروی سیاسی مهم در مصر نمی خواهد قرارداد صلح با اسرائیل را فسخ کند. اما این کشور دیگر به پلیس کمکی اسرائیل در مرز بین مصر و نوارغزه هم تبدیل نخواهد شد.
اما به احتمال از وزن سیاسی عربستان سعودی کاسته خواهد شد. ریاض در ده سال گذشته همواره نقش مهم تری در سیاست منطقه ایفا می کرد، نه به این دلیل که مصر دیگر نتوانست جایگاه رهبری سنتی خود را پرکند. عامل مهم، از طرفی اصلاحات محتاطانۀ داخلی پادشاه بود که در زمان ولایتعهدی آنها را آغاز کرده بود و از طرف دیگر سیاست منطقه ای فعال ترش.
از جملۀ این سیاست فعال تر بویژه ابتکار صلحی بود که پادشاه در اجلاس سران عرب در سال ۲۰۰۲ به کرسی نشاند و نیز تلاش های پیوستۀ میانگیری برای حل بحران بین طرف های فلسطینی و لبنان. اینکه عربستان سعودی طرف صحبت برگزیدۀ آمریکا بود و مهمترین وزنۀ متقابل ایران در خلیج فارس شد و به عنوان تنها کشور خاور نزدیک و میانه عضو گروه سران بیست است بر وزن سیاسی این کشور افزود.
تعیین کننده این نکته خواهد بود که عربستان با توجه به نا آرامی های جهان عرب چه موضعی خواهد گرفت و چه کسی در ریاض تصمیم گیرنده است. ملک عبدالله پیر و بیمار است و اینگونه می نماید که تصمیم ها هرچه بیشتر تحت تأثیر برادر ناتنیش، وزیر کشور نائف قرار دارد که بسیار محافظه کارتر است. اگر عربستان سعودی از مسیر اصلاحاتِ عبدالله دست بردارد یا حتی رهبری جریان های ضد انقلاب را برعهده گیرد مشروعیت منطقه ای خود را از دست خواهد داد.
تصمیم اعزام نیرو به بحرین برای حمایت از حکومت آن کشور در برابر جنبش اعتراضی به وجهۀ عربستان لطمه وارد کرده است. بویژه ارتباط مستقیم بین ریاض و واشینگتن آسیب دیده است: عبدالله از اوباما خرده گرفت که وی راضی به سرنگونی مبارک شد. عربستان توصیۀ آمریکا را در برخورد با بحرین نپذیرفت، به جای آن آشکار کرد که چالش های دمکراتیک را در حیاط خلوت خود تاب نمی آورد و حتی آماده است وزیر دفاع آمریکا را فریب دهد. این نکته گرچه حد نفوذ آمریکا را نشان داد در عین حال احتمالاٌ به جایگاه ریاض در واشینگتن آسیب زده است.
نقش الگویی – از دو جهت
ایران نیز، برخلاف تبلیغات خودش، در زمرۀ برندگان نخواهد بود. گرچه ایران می کوشد خود و دیگران را متقاعد کند که انقلاب های عربی ماهیتی اسلامی دارند. اما نادیده انگاشته می شود که حتی اکثریتِ مخالفان در بحرین که همه هم شیعه نیستند خواهان دمکراسی و ارزش و برابری هستند و نه جمهوری اسلامی.
اینجاست که یک مشکل اساسی رهبری ایران رخ می نماید: نه خودداری از پذیرش واقیعت بلکه عدم آگاهی از واقعیت های جهان اغلب به تفسیرهایی از رخدادها در عرصۀ بین المللی منجر می شود که باید هرطور شده با برداشت از خود وجهان تطبیق کند. با این وجود حس می کنند که نظام خودی هم دچار چالش شده است: بازداشت رهبران مخالف موسوی و کروبی بی قراری رأس حکومت را کاملاٌ آشکار کرد.
احتمالاٌ بویژه ترکیه در منطقه نفوذ سیاسی بیشتری خواهد یافت. سران حکومت و دولت در ترکیه با توجه به انقلاب های عرب از ابتدا درست موضع گرفتند. آنها زود پی بردند حکومت های قدیمی به آخر راه رسیده اند، و خواستار اصلاحات شدند یا حتی نسبتاٌ آشکارا طرف جنبش اعتراضی را گرفتند. با توجه به پیوندهای نزدیک دولت اردوغان با بعضی از حکومت های عرب می توان در اینجا از فرصت طلبی صحبت کرد. اما در نهایت مهم است که به موقع در سمت درست تاریخ جای گرفته اند.
ترکیه از چند سال پیش آشکارا تلاشش را در جهان عرب بیشتر کرده است – بویژه با سیاست همسایگی که، همانند اتحادیۀ اروپا، دنبال تجارت و سرمایه گذاری و نیز دادن تسهیلات روادیدی در مقابل شریکان تجاری عرب است. علاوه بر این ترکیه برای بسیاری از بازیگران سیاسی جدید در کشورهای عربی از دو جهت جنبۀ الگو دارد: از یک طرف حزب عدالت و توسعۀ اردوغان است که نشان می دهد حزبی برآمده از طیف اسلامی خیلی خوب می تواند به حزبی فراگیرِ دمکراتیک و محافظه کار تبدیل شود.
تصادفی نیست که اصلاح طلبان در طیف اسلامی- سیاسی مصر و دیگر کشورهای عربی از حزب عدالت و توسعه الگو می گیرند تا حتی نامگذاری. از طرف دیگر کشور ترکیه برای بسیاری الگوست که چگونه می تواند «فرود نرم»، یعنی انتقال حساب شده از دیکتاتوری به نظامی دمکراتیک انجام شود. اتحادیۀ اروپا نباید نادیده بگیرد بلکه باید اندیشه کند که چگونه می تواند از «قدرت نرم» ترکیه برای تلاش های خود جهت حمایت از روندهای تغییر در جهان عرب سود ببرد.
* از: فُولکِر پِرتِس / در: زود دویچه تسایتونگ
نویسنده مدیرمؤسسۀ علم وسیاست در برلین و کارشناس خاورمیانه است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر