-----------------------------
همه خبرها و ديدگاهاي سانسور شده و پشت فيلتر جمهوري اسلامي مانده را يكجا و بي درد سر در "هستي نيوز" بخوانيد... http://groups.google.com/group/hasti-news/
تهران- از روز شنبه بهای سوخت تقریبا چهار برابر شد و با حذف عمده یارانه سوخت و دیگر کالاهای ضروری، پلیس ضد شورش در تمام پمپ بنزین های پایتخت به حال آماده باش در آمد.
پس از نیمه شب در آغاز روز یک شنبه، بهای بنزین از لیتری 10 سنت ناگهان به لیتری 38 سنت رسید. (از 1000 ریال به 4000 ریال افزایش پیدا کرد). بهای گاز طبیعی فشرده و سوخت دیزل نیز به همین میزان با کاهش یارانه ها افزایش یافت و انتظار می رود که بهای دیگر اقلام مصرفی نیز به همین ترتیب ولی با روندی آرام تر تغییر کند.
پلیس امنیت مجهز به سپر ضدشورش در تمام پمپ بنزین های تهران به حال آماده باش در آمد تا ناآرامی های احتمالی شبیه موج پیشِ گران شدن بنزین در سال 2007 را مهار کند؛ هرچند که ناآرامی و خشونتی (تا این لحظه) گزارش نشده است.
رییس جمهور محمود احمدی نژاد در مصاحبه زنده تلویزیونی شنبه شب خود، این شیب تند کاهش و حذف درازمدت یارانه را «پیروزی بزرگ ملت ایران نامید».
سیاستگذاران، این برنامه را «روند منطقی سازی» و یا «هدفمند کردن یارانه ها»ی گسترده و ناکارامد ایران نام نهاده اند ولی برخی از تحلیلگران بیم آن دارند که این طرح منجر به تورم بالا و افزایش هزینه های مصرفی میلیون ها ایرانیِ کم در آمد شود و قشر متوسط را برای نیز تامین نیازمندی های روزنامه خود با دشواری روبرو سازد.
آقای احمدی نژاد می گوید که دولت سالیانه 114 میلیارد دلار بابت پرداخت یارانه هزینه می کرده و می گوید: «اگر بتوانیم یک چهارم این اندازه را صرفه جویی کنیم، تغییر اقتصادی عظیمی حاصل می شود. وی پیش بینی می کند که 60 درصد کم درآمد جامعه با طرح جدید ساماندهی یارانه ثرومتند تر می شود در جالی که 40 درصد از دهک پر درامد تر جامعه باید «جمع و جور شود و صرفه جویی کند.»
کاهش یارانه ها هنگامی در اقتصاد ایران پدیدار می شود که نشانه های تحریم و دشواری های ناشی از آن خود را یک به یک در اقتصاد نشان می دهند. محدودیت های اقتصادی مصوب شورای امنیت سازمان ملل متحد در برابر ایران و همچنین تحریم های تکمیلی کشورهای غربی و فشار روزافزون بر ایران برای ترک برنامه هسته ای، عرصه را به این کشور صادر کننده نفت تنگ کرده و داد و ستدهای بین الملل را برایش ناممکن ساخته است.
دولت ایران سال ها در جستجوی شیوه ای برای مهار برنامه گسترده و لگام گسیخته یارانه ها بود ولی از واکنش عمومی بیم داشت. به گزارش اخیر صندوق بین المللی پول، برنامه تثبیت قیمت ها سرانه هر خانواده را به اندازه 4000 دلار در سال برآورد کرده است.
دولت تلاش می کند که با یک بار پرداخت 77 دلاری به هر خانواده از شدت ضربه ناگهانی بر اقتصاد خانوار بکاهد. با این که این مبالغ در ماه اکتبر (از دو ماه پیش) به حساب ها واریز شده بود ولی مردم اجازه نداشتند تا روز یک شنبه، یعنی روز اجرای حذف یارانه ها، این کمک هزینه را برداشت کنند.
با این که آقای احمدی نژاد از مردم خواسته بود که برای اجتناب از تورم ناگهانی تمام این مبلغ را به یکباره هزینه نکنند، شاهدان بر این باورند که بیشتر مشتریان تمام این مبلغ را یکجا برداشت کرده اند.
به گزارش خبرگزاری نیمه دولتی فارس از قول یکی از مشتریان بانک: «می خواهم اقلام مصرفی روزانه بخرم . می دانم که هنوز قیمت ها بالا نرفته ولی مطمئنم که بالا می رود.»
مشتری دیگری می گوید: «می خواهم تمام یارانه را یکجا و همین حالا دریافت کنم. می ترسم که هفته دیگر پیش از این که همین را هم بتوانیم بگیریم این طرح را کنسل کنند.»
به خاطر وابستگی کشور به خودروهای شخصی انتظار می رفت که تغییر بهای بنزین تاثیرگذارترین تغییر در میان این تغییر قیمت ها باشد. اتحادیه اتوبوس ها و تاکسی های بین شهری پیش بینی می کند که کرایه ها تا 125 درصد افزایش یابند.
بهای لیتری 38 سنتی بنزین «به ازای 60 لیتر در ماه برای هر خودرو» در نظر گرفته شده است. برای خرید بنزین بیش از این اندازه در ماه، بنزین لیتری 70 سنت خواهد بود.
آقای احمدی نژاد گفته است که دولت مراقب افزایش هزینه ترابری ناشی از حذف یارانه هاست و بر افرایش قیمت کنترل دارد. در ماه های اخیر دولت اصرار دارد که به قیمت هایی بالاتر از نرخ مصوب دولت به چشم «توطئه اقتصادی» بنگرد؛ عاملان این افزایش قیمت خارج از نرخ با پلیس سر و کار دارند و ضرر می بینند.
افزون بر این قرار است هیاتی ویژه متشکل از نیروی شبه نظامی بسیج وفادار به سپاه پاسداران، بر فعالیت های صنفی در ایران نظارت داشته باشند که این خود به احتمال زیاد به تنش بیشتر میان دولت ایران و نظام سنتی بازار دامن می زند.
هرچند مخالفان سیاسی در پیروزی این طرح تردید دارند ولی به نظر می رسد بر مبنای اصل «باید صبر کرد و دید» موضع گرفته اند.
روزنامه اینترنتی کلمه، نزدیک به رهبر مخالفان، میرحسین موسوی، بر اساس گفته وی می نویسد: «طرح هدفمندسازی یارانه ها در تاریکی شب آغاز شده است. برنامه ای که در آن دولت از مردم جدا می شود، بدون درایت و یا برنامه ریزی بلند مدت به مرحله اجرا گذاشته شده است.»
وی در این مطلب چنین نتیجه می گیرد: «فردا، آینده نزدیک مردم و شاید در آینده ای کمی دورتر از دولت کنونی، روشن خواهد بود.»
رهبرمذهبی ایران آیت الله خامنه ای هیچگاه از جایگاه ریاست جمهوری ایران راضی نبوده است – چه موقعی که خود بین سال های 1981 و 1989 رئیس جمهور بود، چه در دوران سه جانشینش.
با توجه به ساختار قدرت درجمهوری اسلامی، تشنج میان رئیس جمهور و رهبری از قبل برنامه ریزی شده است. رهبر قدرت مطلق دارد و می تواند با تصمیم های قوای سه گانۀ اجرایی و مقننه و قضایی مخالفت کند.
رئیس جمهور انتخاب می شود و برنامه ها و راهکارهای خود را همراه می آورد. در طول دومین دورۀ ریاست جمهوری – که برای احمدی نژاد از یکسال پیش آغاز شده – این تشنج ها ناچار علنی می شود.
خامنه ای هیچگاه حاضر نبود رئیس جمهوری را با اختیارات زیاد بپذیرد. وی در گذشته بالهای اکبرهاشمی رفسنجانی را که مناسبات نزدیکی با محافل اقتصادی داشت قیچی کرد و نیز بالهای محمد خاتمی، اصلاح طلبی که هوادارنش بیشتر تحصیل کردگان متمایل به غرب طبقۀ متوسط بودند.
گرچه احمدی نژاد با توجه به تظاهرات گسترده سال گذشته در پی انتخاب دوباره اش از سوی ولایت فقیه پشتیبانی شد اما چنین می نماید که خامنه ای از هیچ تلاشی فروگذار نمی کند تا قدرت رئیس جمهور را محدود کند.
واقعاٌ چنین بنظر می رسد که انگار تظاهرات گسترده علیه احمدی نژاد برخورد این دو را به تعویق انداخته زیرا ولی فقیه و رئیس جمهور برای دفاع از نتیجۀ انتخابات در انظار متحد ظاهر شدند. اما نظرات اسلامی افراطی احمدی نژاد و حمایت قشر پایین مذهبی از او به رئیس جمهور در برابر خامنه ای کمکی نکرد.
این دو نفر بیشتر تلاش کرده اند از برخورد جدی بپرهیزند. اما مبارزۀ آنها از طریق اقدام هایشان درحوزه های دیگر قدرت آشکار می شود. در این دو حوزه احمدی نژاد مجبور است حرفش را در برابر رئیس مجلس علی لاریجانی و برادرش صادق لاریجانی که رئیس دستگاه قضایی است پیش ببرد.
برادران لاریجانی از منتقدان همیشگی احمدی نژادند و او را متهم می کنند قانون و احکام دادگاه ها را نادیده می گیرد. جناح محافظه کار در مجلس تقسیم شده است به طرفداران احمدی نژاد و حامیان رئیس مجلس که خواستار نظارت بیشتر قوۀ مقننه است.
تازگی مجلس مقاومتش را در برابر سیاست اقتصادی احمدی نژاد به این شکل نشان داد که تصمیم گرفت سمت سنتی رئیس جمهور را بعنوان رئیس مجمع عمومی بانک مرکزی حذف کند. در این حالت احمدی نژاد دیگر نمی تواند در محدودۀ سیاست اقتصادی نقشی داشته باشد و اجازه ندارد رئیس کل بانک مرکزی را هم منصوب کند.
البته احمدی نژاد این تصمیم را به تأیید شورای نگهبان وابسته کرد، در این شورا گروهی از طرفداران احمدی نژاد حملۀ متقابلی را آغاز کرده اند. اینان می خواهند که ولی فقیه به رئیس جمهور اجازه دهد در صورتی که فکر می کند دو قوه از حدود اختیارات خود خارج شده اند به آنها تذکر قانون اساسی بدهد. این کار تنزل قدرت برادران لاریجانی است.
رئیس جمهور در سیاست خارجی قدرت چندانی ندارد
تاکنون مجلس برای ولی فقیه وسیلۀ مؤثری بوده تا قدرت رئیس جمهور را از طریق قانونی محدود کند و کمتر تصور پذیر است که برادران لاریجانی بدون تأیید رهبر در برابر احمدی نژاد چنین قدرت نمایی کرده باشند. اگر این دو حرفشان را پیش ببرند رئیس جمهور در جایی شخصیت خود را از دست می دهد که تاکنون بیشترین قدرت را داشته است: اقتصاد.
اما برعکس، رئیس جمهور در عرصۀ سیاست خارجی که زیر نفوذ مستقیم رهبری است قدرت چندانی ندارد. مشهور است که خامنه ای با طرف های مختلف مشورت می کند اما در نهایت تصمیم ها را به تنهایی می گیرد. برای نمونه وی مذاکره کنندگان ایرانی را سرجایشان نشاند که در مذاکرات اتمی دراکتبر 2009 در ژنو مصالحه ای را درنظر گرفته بودند. به همین شکل اختیارات وزارت خارجه را محدود کرد ( این کار را آقای احمدی نژاد انجام داد که با مخالفت آقای خامنه ای روبرو شد – م) به این شکل در مهمترین بخش ها نمایندگان ویژه انتخاب کرد.
موضوع که سرسیاستِ علنی باشد خامنه ای به احمدی نژاد اطمینان دارد. رئیس جمهور خیلی این طرف و آن طرف می رود، اغلب سخنرانی می کند و با ادبیات ضد آمریکایی و ضد غربی حمایت سیاسی را بسیج می کند. اما سیاست علنی سیاست به معنای اخص نیست. مشخص است که کسی در جمع یاران نزدیک احمدی نژاد – و خود رئیس جمهور که به هیچ رو – از اعتماد رهبری برخوردار نیست. مسائل اتمی، برای نمونه، منحصراٌ زیر نظارت خامنه ای است.
در زمینۀ سیاست مذهبی، خامنه ای چندان از افراط گرایی احمدی نژاد استفاده نمی کند. فرض بیشتری ها بر این است که رئیس جمهور مایل است جلوی نفوذ روحانیت را بگیرد و قدرت سپاه را که مهمترین حامی اوست افزایش دهد. بدین ترتیب خامنه ای می تواند خود را مدافع روحانیت نشان دهد که این کار باعث می شود روحانیت با توجه به تردید گسترده درصلاحیت مذهبی او از 21 سال پیش موضع رهبر را تقویت کند.
روحانیون می دانند که در صورت تضعیف خامنه ای، طرفدران احمدی نژاد دست به تبلیغات ضد روحانیت خواهند زد و به این ترتیب آنها را از قدرت کنار خواهند گذاشت. از این گذشته احمدی نژاد می داند که روحانیون بدون نظارت خامنه ای بر آنها از شبکه های سیاسی خود در بین محافظه کارانی مانند برادران لاریجانی استفاده می کنند تا بیشتر احمدی نژاد را محدود کنند. دشمنی های متقابل بین احمدی نژاد و روحانیون به رهبر بهترین امکان را می دهند که از هر دو اردوگاه بهترین ها را بردارد.
تاریخ جمهوری اسلامی نشان می دهد که جنگ قدرت بین ولی فقیه و رئیس جمهور هیچگاه پایان نمی یابد. از این گذشته این تاریخ نشان داده که رهبر همواره دست بالا را پیدا خواهد کرد.
برای جامعۀ جهانی مهم است که این مبارزۀ قدرت رهبران ایران را از آن باز می دارد که سیاست خارجی و اتمی خود را واقع بینانه ارزیابی کنند. غرق در مبارزۀ قدرت، رهبران ایران در موقعیتی نیستند که در مسائل سیاست خارجی تصمیم های مناسب و مبتنی بر اطلاعات صحیح بگیرند.
از: مهدی خلجی
در: ولت آنلاین
نویسنده در ایران علوم حوزوی خوانده و اکنون دستیار علمی در بنیاد پژوهش های خاور نزدیک در واشینگتن است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر