یلدا آراسته -
سید محمد خاتمی نخستین فرد ممنوع الخروج در ایران نیست. بعد از حوادث 22 خرداد ماه تعداد زیادی از سیاستمداران، روزنامه نگاران و هنرمندان با جرم هایی نامعلوم ممنوع الخروج و از فرودگاه به منازلشان برگردانده شدند یا از همان جا راهی زندان شدند.
اجازه خارج شدن از کشور چیزی است که تمام افراد از آن بهره مند هستند مگر آنکه توسط مسولان قضائی به آنها ابلاغ شده باشد که بر اساس جرمی نمی توانند خاک ایران ترک کنند.
اما بندی هم در این میان است و آن مصالح کشور است که گویا این روزها هر کسی می تواند آن را به خطر بیندازد، بر اساس همین بند است که مسافرانی از فرودگاه امام خمینی به تهران باز می گردند.
به جرم رابطه با آمریکا
قبل از آنکه انتخابات سال 1388 در ایران آغاز شود، موسوی خوئینی ها ممنوع الخروج شد.
یک سایت حامیان دولت مدعی “مذاکرات مخفیانه” موسوی خوئینی‌ها با مقامات غربی و آمریکایی شده بود.
به نوشته‌ی این سایت، اسناد و عکس‌های دیدارهای موسوی خوئینی‌ها در اختیار مقامات امنیتی قرار گرفته و وی برای پاسخ به پاره‌ای از سئوالات فراخوانده شد.
حامیان دولت مدعی شده‌اند که وی ممنوعالخروج شده و پاسپورت وی ضبط شده است .
حقیقت‌نیوز مدعی شد که "موسوی خویینی ها در این مذاکرات نقش واسطه بین میرحسین موسوی و مقامات آمریکایی را ایفاء کرده است و پیام های مخفیانه موسوی را به آنها انتقال داده است."
همین سایت پیش از این خبر از ممنوع الخروجی محمد رضاخاتمی برادر سید مجمد خاتمی داده بود که توسط وکیل وی تکذیب شد.
بدون جرم
در نخستین روزهای بعد از برگزاری انتخابات، در حالی که خبرگزاری فارس اعلام کرده بود، فائزه و مهدی هاشمی ممنوعالخروج شده‌اند، حسين ذبحي معاون قضائي دادستان كل كشور در سخناني به وظايف دادستاني كل كشور در زمينه اعلام نام افراد ممنوعالخروج و ممنوع المعامله پرداخته و اظهار داشت:" دادستاني كل كشور، مرجع اخذ اسامي ممنوع‌المعامله و اعمال ممنوعيت خروج از طريق مراجع قضائي سراسر كشور است."
او اعلام کرد که تا به حال نام فرزندان هاشمی رفسنجانی در میان ممنوع الخروج ها نبوده است.
به جرم فعالیت سیاسی
محمدرضا جلایی پور، فرزند حمید رضا جلایی پور، روزنامه نگار و استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، در فرودگاه امام خمینی تهران به دست افراد ناشناس دستگیر و به محلی نامعلوم برده شد.
این خبر در روزهای پایانی خرداد ماه منتشر شد. جلایی پور که دانشجوی دکترای دانشگاه آکسفورد بود، هنگامی که می خواست ایران را به مقصد انگلستان ترک کند، دستگیر و به زندان منتقل شد.
جلایی پور از حامیان میر حسین موسوی بود.
به جرم تحریک مردم
تیر ماه ابوالفضل فاتح مسوول کمیته اطلاع رسانی میر حسین موسوی از سفر به انگلستان باز ماند.
او که در انگلستان مشعول به تحصیل در رشته دکترا است به دلیل آنچه خبرگزاری فارس آن را تحریک به تجمع های غیر قانونی خواند ممنوع الخروج شد.
به جرم روزنامه نگاری
شهریور ماه و پس از آنکه فشار بر روزنامه نگاران بییش از بیش شده بود، سه روزنامه نگار ممنوع الخروج شدند.
فرزانه روستايی، يکی از ۵ روزنامه‌نگار برگزيده سال ۸۷ ، بدرالسادات مفيدی دبير انجمن صنفی رونامه نگاران ايران وزهرا ابراهيمی خبرنگار ارشد روزنامه همشهری ممنوع الخروج شدند و پاسپورت آنها توقیق شد.
بدر السادات مفیدی که مهر ماه عازم یک سفر خانوادگی بود در فرودگاه متوجه شد که از 21 شهریور ماه با حکم معاونت امنيت دادگاه انقلاب به مدت يک سال ممنوع الخروج است .
روستایی و ابراهیمی نیز سه روز قبل از سفرشان ممنوع الخروج شده بودند و در فرودگاه متوجه این امر شدند.
به جرم شال سبز
جعفر پناهی قرار بود چهارشنبه شب بيست و دوم مهر ماه راهی پاريس شود، اما مامورانی با حکم نهاد رياست جمهوری در آخرين لحظات قبل از پرواز با ضبط گذرنامه پناهی اعلام کردند که او اجازه خروج از کشور را ندارد.
این نخستین سفر پناهی بعد از حضورش با شال سبز در جشنواره مونترال بود.
پناهی خود هدف دولت را ممنوع الخروج کردنش می دانست و در نخستین واکنشش به این ممنوع الخروجی در گفتگو با رادیو فردا اعلام کرد : " هدف، ممنوع الخروج کردن ماست . اين همان دولتی است که چهار سال تمام نگذاشتند من هيچگونه فيلمی بسازم . همان دولتی است که اجازه نمايش فيلم هايم را نداده است . همان دولتی است که مشکل برايم ايجاد کرده و همان دولتی است که اين دروغ ها را می گويد."
به جرم حمایت از موسوی
در همان هفته مجتبی میرتهماسب و فاطمه معتمدآریا در آخرین لحظات از همراهی سینماگران ایرانی اعزامی به آمریکا برای شرکت در برنامه «از نزدیک و شخصی» بازماندند.
این اتفاق هنگامی روی داد که گروهی از سینماگران ایرانی در پی دعوت آکادمی اسکار قصد داشتند تهران را جهت شرکت در برنامه بررسی سینمای ایران در آمریکا ترک کنند.
فاطمه معتمدآریا و مجتبی میرتهماسب به همراه ابراهیم حاتمی کیا، سیدرضا میرکریمی، مجتبی راعی، علیرضا رئیسیان، محمدمهدی عسگرپور، امین تارخ و فرهاد توحیدی از جمله سینماگرانی بودند که شش ماه پیش از سوی خانه سینما جهت اعزام به این سفر انتخاب شده بودند و در نظر داشتند به همراه رضا کیانیان که در آخرین لحظه به آنان اضافه شد از فرودگاه امام خمینی ایران را ترک کنند.
اما حراست فرودگاه براساس حکمی که یک روزقبل به آنها ابلاغ شده بود، از خروج فاطمه معتمدآریا و مجتبی میرتهماسب دو تن از سینماگرانی که در اتفاقات بعد از انتخابات فعالیت داشتند ممانعت به عمل می آورد و مانع خروج آنها از ایران شد.
این در حالی است که برخی سایت های اعلام کردند ماموران ضمن ضبط پاسپورت های این دو سینماگر به آنها حکم می کنند تا خود را به یکی از نهادهای امنیتی معرفی کنند.
فاطمه معتمد آریا در فیلم تبلیغاتی میر حسین موسوی شرکت کرده بود و در انتخابات از او حمایت می کرد .
این سه هنرمند در نهایت نامه ای سرگشاده منتشر کردند و در ان تاکید کردند که می خواهند هنرمند مستقل ایرانی بمانند .
آنها در این نامه آوردند : "هیچ دولتی هویت ما را به ما نبخشیده که بتواند آن را از ما پس بگیرد".
به جرم دفاع از حقوق بشر
در همین ماه از خروج عبدالفتاح سلطانی وکیل دادگستری و مدافع حقوق بشر جلوگیری شد و پاسپورت وی توقیف شد .
سلطانی برای دریافت یک جایزه بین المللی حقوق بشر که به او تعلق گرفته عازم آلمان بود.این جایزه را همسر وی به نیابت از او دریافت کرد.
پس از آن محمد سیف زاده از وکلای برجسته دادگستری در ایران و عضو کانون مدافعان حقوق بشر ممنوع الخروج شد.
ممانعت از خروج سیف زاده از ایران از سوی معاونت امنیت دادسرای انقلاب تهران صورت گرفت هر چند که وی اعلام کرد که هیچ گونه پرونده ای در دادسرای انقلاب تهران ندارد.
این دو حقوقدان حدود هشت سال پیش به همراه شیرین عبادی برنده جایزه صلح نوبل، کانون مدافعان حقوق بشر در ایران را تاسیس کردند که دبیرخانه کمیسیون ماده ۱۰قانون فعالیت احزاب و جمعیت ها در ایران، حدود دو سال پیش با صدور اطلاعیه ای فعالیت آن را غیر قانونی اعلام کرده بود.
به جرم سنی بودن
در بهمن ماه امام جمعه اهل سنت زاهدان، از سفر به خارج از کشور منع شد.
مولانا عبدالحمید بعد از سفر به عربستان برای زیارت الحرمین تنها یک بار اجازه سفر به تاجیکستان را یافته است و نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی او را از باقی سفرها منع کرده اند.
بعد از سفر مولانا عبدالحمید به عربستان رسانه های نزدیک به دولت با حملات شدید به او، عنوان کردند این سفر به مقاصد سیاسی و برای اخلالگری انجام شده است.
منابع اهل سنت عنوان کردند ممانعت از سفرهای رهبر مذهبی اهل سنت ایران برای جلوگیری از انعکاس محرومیتهای شهروندان سنی است.
به جرم شاعری
در اسفند ماه سیمین بهبهانی شاعر از سفر به پاریس باز ماند. سيمين بهبهانی، شاعر معاصر ایران که به دعوت شهرداری پاريس برای برگزاریروز جهانی زن عازم فرانسه بود توسط نيروهای امنيتی ممنوع خروج شد. وی در اين باره می گويد: "شهرداری پاريس از من برای هشتم مارس دعوت به عملآورده بودو من هم يک متن درباره فمينيسم و يک شعر درباره زنان آماده کردهبودم که در اين مراسم بخوانم، به علتبيماری و کهولت سن بارها از رفتن منصرف شدم اما اصرارو محبت دعوت کنندگاناز يک سوو عشق به کارزنان و تعهد به زنان کشورم از سوی دیگر باعث شد که این سفر را بپذیرم.
به جرم فرزندی
در روزهای پایانی سال 1388 دوفرزند مهدی کروبی حسین و تقی کروبی ممنوع الخروج شدند.
محمد تقی کروبی که مدرس دانشگاه است برای انجام بخشی از فعالیتهایدانشگاهی از جمله چاپ مجدد کتاب خود با عنوان “استفاده یک جانبه از قوایقهریه در حقوق بین الملل” و تکمیل کتاب دیگری به زبان انگلیسی در موضوعحقوق بین الملل قصد داشت تهران را به مقصد لندن ترک کند که بدون هیچگونهتوضیحی ممنوع الخروج اعلام شد.
برادر وی نیز به دلیلی نامعلوم و پیش از وی ممنوع الخروج شده بود.
به چه جرمی می توانند؟
در مواد 16 و17 قانون گذرنامه دقیقا مشخص کرده که مراجع ذیصلاح چه اشخاصی را می توانند ممنوع الخروج کنند یا به اداره گذرنامه دستور دهند که از دادن گذرنامه به فرد مورد نظر امتناع کند.
1 -بدهکاران قطعی مالیاتی و بدهکارانی که که به موجب صدور حکم قطعی دادگاه و یا صدور اجرائیه در اجرای ثبت سازمان ثبت اسناد واملاک بدهی آنها محرز شده باشد .
2- افرادی در خارج از ایران به سبب متکدی ولگردی و... دارای سوءشهرت باشند
3-افرادی که به موجب دستور مقامات قضایی ممنوع الخروج شوند. ضمنا ماده 133 قانون آئین دادرسی کیفری هم به دادستان این اختیار را داده است که علاوه بر صدور قرارهای تامین ذکر شده در ماده 132 همان قانون و با توجه به اهمیت ودلایل جرم دستور ممنوع الخروج شدن متهم را هم صادر کند . البته مدت آن شش ماه است و بایستی قرار صادره به شخص ابلاغ شود و فرد ممنوع الخروج شده ظرف بیست روز از زمان ابلاغ حق اعتراض به قرار صادره دارد .
4-کسانیکه مسافرت آنها به خارج از کشور به تشخیص مقامات قضایی مخالف مصالح جمهوری اسلامی باشد.
5- افرادی که اخذ گذرنامه و خروج از کشور آنها به اراده فرد دیگری محول شده است .
اما به نظر میرسد که بیشتر ممنوع الخروج ها بعد از 22 خرداد ماه بر اساس بند چهارم از سفر خود باز مانده اند.
بندی که تشخیص آن به نظر آسان نمی یاید. در روزهای بعد از خرداد 1388 این قانون برایران حاکم شد که همه مجرم هستند مگر خلاف آن ثابت شود.
حالا مردی که در تمام مدت ریاستش بر دولت ایران می کوشید که گفتمان را بر جامعه جاکم کند و تنها دغدغه اش رعایت قانون بود، در آستانه سفری برای شرکت در نشستی صلح آمیز از سفر باز می ماند و برای نخستین بار در 31 سال حکومت جمهوری اسلامی ایران یک مقام بالای سیاسی اجازه خروج از کشور نمی یابد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر