این روزها هرگاه صفحه ای از اینترنت را در جستجوی اخبار باز می کنیم با تصاویر آشنایی روبرو می شویم: عکس هایی از اعتراضات مردم تونس و مصر که یادآور اعتراضات گسترده مردم ایران به تغییر آراء درانتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ است. به همین علت است که مردم ایران با دقت ویژه ای این تحولات را دنبال می کنند و در پی فهم چرایی پیروزی سریع جنبش مردم تونس و آسیب شناسی جنبش خود برآمده اند.
بعد از اینکه مردم تونس توانستند درکمتر از یکماه حکومت دیکتاتوری بن علی را سرنگون کنند مصری ها نیز با الهام از این قیام تاریخی برای نشان دادن نارضایتی خود از حکومت حسنی مبارک علیرغم حاکم بودن شرایط اضطراری سی ساله به خیابان ها آمدند.
افزایش بیکاری، افزایش قیمت مواد غذایی و رنجش و خشم مردم از حکومت سرکوبگر مبارک از جمله عوامل اصلی بود که دهها هزار مصری را به خیابان ها کشاند. بسیاری از این معترضان، جوانان تحصیل کرده و از طبقه متوسط هستند که از نبود فرصت های برابر، ساختار متصلب سیاسی و سرکوب آزادی های فردی در سی سال حکومت مبارک خشمگینند.
در مصر نیز همچون ایران اقتصاد دولت سالار و بسیار فاسد حاکم است و مبارک با حکومت پلیسی و سرکوب آزادی های فردی و تکیه بر ارتش توانسته است قدرت خود را حفظ کند. چرخه انتقال قدرت در این کشور همچون سایر کشورهای توتالیته بسته است به گونه ای که مصر در شش دهه گذشته تنها سه رهبر را به خود دیده است.
مصری ها برای نخستین بار در تاریخ سی ساله حکومت مبارک مقررات منع رفت و آمد را نادیده گرفتند و علیرغم توسل نیروهای امنیتی به خشونت عریان و آوردن تانک ها و نیروهای ارتش به خیابان ها برای مقابله بامردم، به اعتراض خود ادامه دادند و در واکنش به منع امد و شد، دفاتر حزب حاکم را در چند شهر به آتش کشیدند.
وجه مشترک جنبش اعتراضی مردم ایران با جنبش تونس، مصر و چند کشور عربی دیگر در خواسته آزادیخواهی است و برخلاف تبلیغات رسانه های رسمی در ایران که خبر از ظهور جنبش اسلامی در منطقه می دهند تا کنون علائمی از اسلام خواهی در این قیام ها دیده نشده است.
این در حالی است که حسنی مبارک به جای پاسخگویی به خواست های معترضان، با بازداشت های گسترده و سرکوب شدید و شلیک گلوله مستقیم به تظاهر کنندگان همچنین قطع وسایل ارتباط جمعی نظیر اینترنت وموبایل سعی کرد مخالفت ها را خاموش کند.
شدت برخورد نیروهای امنیتی با مردم معترض، انتقاد دولت امریکا که مصر از متحدان اصلی ان در منطقه است را برانگیخت. و برخی پیشنهاد کردند که اوباما باید از همه ابزار نفوذ خود از جمله کمک سالانه یک میلیارد دلاری به مصر در جهت جلوگیری از سرکوب تظاهر کنندگان و قطع اینترنت و خطوط ارتباطی استفاده کند.
حسنی مبارک در سخنرانی تلوزیونی اش در روز جمعه نسبت به وقوع هرج و مرج هشدار داد و سعی کرد اینگونه وانمود کند که علت اصلی اعتراضات وضعیت اقتصادی این کشور بوده است.
تنها امتیاز وی به مخالفان این بود که وعده استعفای نخست وزیر انتصابی را داد. این در حالی است که معترضان خواستار برکناری خود مبارک هستند. وی این تظاهرات را بخشی از توطئه برای بی ثبات کردن مصر و نامشروع جلوه دادن حکومت خود قلمداد کرد و پس از منحل کردن کابینه، ژنرال عمر سلیمان، رئیس سازمان اطلاعات مصر را به عنوان معاون خود و احمد محمد شفیق، وزیر هوانوردی را به عنوان نخست وزیر منصوب کرد.
اما این اقدام تاثیری در کاهش مخالفت ها نداشت و مردم خواستار کنار رفتن مبارک و برگزاری انتخابات آزاد شده اند. به رغم برخورد خشونت بار پلیس با تظاهر کنندگان که تا کنون به کشته شدن بیش از پنجاه تن و زخمی شدن هزاران تن دیگر منجر شده است، هنوز نشانی از کاهش اعتراضات و اعاده کنترل ارتش و پلیس بر خیابان ها دیده نمی شود.
روز شنبه در پنجمین روز از اعتراضات ، ارتش که برای سرکوب معترضان به خیابانها اورده شده بود از مقابله با مردم خودداری کرد و در چندین مورد حتی ارتشیان با معترضان همراهی و از آنان در برابر نیروهای پلیس دفاع کرده اند. این امر نشان دهنده ضعف مشروعیت مبارک حتی در بین نظامیان است که به طور طبیعی باید به وی وفادار باشند و وی را در راستای حفظ قدرت یاری دهند.
تا به امروز مصر از نیروهای موازی و شبه نظامی (در مورد ایران، لباس شخصی ها، بسیج، انصار و دهها گروه دیگر ) برای سرکوب معترضان استفاده نکرده بود و هر چند بعد سرکوب ها شدید بود اما به پلیس و نیروهای ارتش محدود می شد. از سوی دیگر وسعت سانسور اطلاعات در مصر به اندازه ایران نیست و اغلب خبرنگاران خارجی هر چندبا محدودیت هایی روبرو هستند اما دولت مصر جز در مورد شبکه الجزیره، بقیه آنها را اخراج یا از کار منع نکرده است.
معترضان مصری همچون همتایان ایرانی خود نقش شهروند خبرنگار را ایفا کرده و با فیلم و عکس، صحنه های این اعتراضات را برای جهان خارج ارسال می کنند.
بی تردید جنبش اعتراضی مردم ایران الهام بخش مبارزات آزادی خواهانه در شمال آفریقا وبه ویژه مهمترین کشور عربی منطقه یعنی مصر بوده است. وجه مشترک جنبش اعتراضی مردم ایران با جنبش تونس، مصر و چند کشور عربی دیگر در خواسته آزادیخواهی است و برخلاف تبلیغات رسانه های رسمی در ایران که خبر از ظهور جنبش اسلامی در منطقه می دهند تا کنون علائمی از اسلام خواهی در این قیام ها دیده نشده است.
به لحاظ اهمیت مصر در معادلات منطقه ای و جهانی، بی تردید این اعتراضات از هر دو بعد پیامدهایی در بر خواهد داشت.
مصر به لحاظ موقعیت ژئوپولتیکی اش در سه راه بین قاره اسیا، اروپا و آفریقا و موقعیت بالای آن در جهان عرب و همچنین در صحنه بین الملل، کشوری بسیار با اهمیت تلقی می شود. سیاست های مصر همواره بر سایر کشورهای عرب منطقه تاثیر زیادی داشته است.غرب نیز به دلیل همین تاثیر گذاری از این کشور به عنوان دریچه ای برای نفوذ به جهان عرب استفاده می کند.
بدون شک دامنه این اعتراضات به سایر کشورهای عرب نیز کشیده خواهد شد چنانکه هم اکنون زمزمه های برگزاری تظاهرات در عربستان سعودی شنیده می شود. چنانچه مبارک به خواسته معترضان توجه نکند ممکن است اعتراضات ادامه یابد و چنانچه در برابر خواست معترضان عقب نشینی کند و زودتر از موعد مقرر از سمت خود استعفا دهد این امر به تقویت جنبش های اعتراضی در سرتاسر منطقه منجر خواهد شد. وپیامدهایی برای کل جهان در برخواهد داشت.
این رخدادها زنگ خطری برای حکومت های اقتدار گراست و نشان از آن دارد که دموکراسی راه خود را در اذهان مردم باز کرده و در شرایط کنونی جهانی که مرزها کمرنگ تر می شود و ارتباط بین مردم جهان بسیار بیشتر از گذشته شده است بقای دیکتاتور ها در معرض خطر جدی قرار دارد. نیروهای تحول خواه هر روز انگیزه بیشتری برای مبارزه می یابند و این امر تا حد زیادی مدیون وسایل ارتباطی نوین به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی است.
منابع
۱- Foreign Policy.com
2- Washington Post.com
3- Nytimes.com
نوشته های دیگر فرشته م. ونانی:
انقلاب تونس؛ سرآغازی برای گسترش دمکراسی خواهی در جهان عرب
در همین ارتباط:
چرا تونس توانست اما ایران نتوانست؟
آگهی استخدام فوری با مزایای فوق العاده
زباله دان تاریخ!
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر