آرش شایگان
فیلترینگ در ایران همواره یکی از مسائل بحث‌برانگیز و جنجالی در حوزه فناوری اطلاعات بوده است. متاسفانه در برهه‌ای که کشورهای پیشرفته روز به روز بر امکانات ارتباطی خود می‌افزایند و با ارتقای زیر‌ساخت‌ها برای هموارتر کردن این مسیر و اعطای آزادی‌های بیشتر به کاربران خود در دنیای اینترنت می‌کوشند، مسئولان کنونی مجری و ناظر بر فیلترینگ در ایران، با مشی تمامیت‌خواهانه و عقیده‌ای اساسا متفاوت، هر روز بر محدودیت‌های دسترسی کاربران به اینترنت می‌افزایند و با گسترش دامنه فیلترینگ و مانیتورینگ، بیش از گذشته به حقوق اساسی آنها تجاوز می‌کنند.
از نوروز امسال بود که بحث‌ها پس از تغییر چهره صفحه فیلترینگ کشور بالا گرفت. ابتکار تازه مخابرات ایران برای هدایت کاربران به لینک‌های پیشنهادی آنها، بازتاب‌ها و واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشت. نقض حقوق کاربران مهم‌ترین موردی بود که معترضان و منتقدان به آن اشاره می‌کردند. سایت‌های پیشنهاد شده، اغلب سایت‌هایی بودند که مورد تایید مسئولان و ناظران امر بود و بسیاری از هم‌فکران دولت و همراهان نظام، از این شیوه و رویکرد جدید مخابرات، تعریف و تمجید کردند. تابناک چند ساعت پس از تغییر این صفحه نوشت: “با بکار گیری نرم‌افزار جدید فیلترینگ سایت‌های ضد اخلاقی و متخلف کشور، صفحه فیلترینگ این سایت‌ها نیز تغییر کرده است. این نرم‌افزار جدید فیلترینگ در راستای جنگ نرم و مقابله با توطئه‌های دشمنان کشور به خصوص در حوزه سایبر صورت گرفته است و در نرم‌افزار جدید که در مرحله نهایی طراحی بسیار هوشمند خواهد بود، تمام ترفندهای مختلف سایت‌های ضد انقلاب و ضد اخلاقی در نظر گرفته شده است.”
اما پرسش اینجاست که به راستی چرا به یک‌باره این صفحه از حالت اطلاع رسانی به یک صفحه پر از لینک‌های هم‌سو تغییر پیدا کرد؟ علیرضا شیرازی، مدیر بلاگفا، چند روز پس از این اتفاق در وبلاگ خود مطلبی را با عنوان “نقدی بر صفحه جدید فیلترینگ” منتشر کرد و به نقد و پاسخ‌گویی به چنین پرسش‌هایی پرداخت.
اما حالا پس از گذشت چند ماه از رونمایی طرح جدید صفحه فیلترینگ و تغییر دوباره‌ای که در ماه جاری روی آن اعمال شد، بد نیست تا به بررسی آمار و ارقامی پیرامون این صفحه بپردازیم.
لینک‌ها به کدام سایت‌ها هدایت‌تان می‌کنند؟
در حال حاظر، هفت دسته‌بندی برای نمایش لینک‌ها در صفحه اصلی فیلترینگ وجود دارد که در پایین نام هر دسته، تعدادی سایت معرفی شده است. لینک‌های پیشنهادی در هر دسته اصولا از سایت‌های مورد تایید مسئولان دولتی است و جالب اینجاست که همه آنها یک در خدمت یک تفکر یا سلیقه خاص است و به همین خاطر رنگ و بویی مذهبی هم دارد. برای مثال به لینک خبرگزاری‌ها توجه کنید.
واکاوی کُد نویسی و طراحی صفحه
“طراحی کثیف” بهترین عبارتی است که به عنوان یک طراح در توصیف شیوه طراحی و کُد نویسی این صفحه می‌توانم به کار بگیرم. سازندگان صفحه که به گمان خود سعی در فشرده کردن حجم کد صفحه داشتند، بسیاری از نکته‌های پیش پا افتاده طراحی یک صفحه ساده وب را از یاد برده‌اند و صفحه‌ای را به بدترین شکل ممکن ایجاد کرده‌اند.
اگرچه در شکل جدید، ظاهر صفحه طراحی‌شده بهتر از صفحه پیشین است، اما جای بسی تاسف است که با هزینه‌های هنگفتی که صرف فیلترینگ سایت‌ها و سانسور محتوا می‌شود، ظاهر و طرح گرافیک صفحه‌ای که روزانه صدها هزار کاربر با آن مواجه می‌شوند، اساسا مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
میزان بازدید صفحه
شاید جالب ترین نکته برای کاربران، پی بردن به میزان بازدید کاربران از این صفحه است. در این مورد Alexa آمار و ارقام جالبی ارائه می‌دهد. گراف بازدید صفحات Peyvandha.ir از تاریخ ۲ آگوست ۲۰۱۰ صعودی در حدود ۹۰ درجه داشته و این یعنی بازدیدکنندگان سایت که در طراحی جدید صفحه فیلترینگ به این صفحه ارجاع می‌شوند، به یک باره چندین برابر شده است. این نکته هم نشانگر افزایش چشمگیر تعداد سایت‌های فیلترشده است، و هم افزایش اشتیاق کاربران برای پیگیری محتوای سانسور شده.
جالب تر از همه رتبه این سایت است که (تا هنگام نگارش این متن) در بین ۱۷ سایت برتر ایرانی قرار دارد و این یعنی بیش از ۳۰۰ هزار بازدید در روز و رتبه ای بالاتر از سایت‌هایی مانند فارس‌نیوز و تبیان. این نکته بسیار جای تاسف و تأمل دارد که مخابرات تا چه حد محدودیت دسترسی به سایت‌های اینترنتی را تشدید کرده که میزان بازدید از چنین صفحه‌ای تا این حد افزایش یافته است.
بیشتر کاربران به طور میانگین بیش از یک و نیم دقیقه زمان را در این سایت سپری می‌کنند و این یعنی تا حد ممکن، صفحه مورد نظر کاربران را درگیر خود می‌کند. بخش عمده‌ای از کلیک و بازدید این صفحه را موتورهای جستجو (نتایج جستجوهای اینترنتی) تشکیل می‌دهد و گراف مربوط به الکسا، به خوبی ضریب نفوذ موتورهای جستجو در بازدید بالای این سایت را نشان می‌دهد.
مالکیت دامنه
دامنه Peyvandha.ir در مالکیت وزارت فرهنگ و ارشاد است. اما Holder آن شخصی به نام “مصطفی خادم‌المله” است که احتمالا از دست‌اندرکاران سایت فرهنگ و ارشاد است. شخصی که از لیست دامین‌های او می‌توان به دامین سایت‌های وزارت فرهنگ، گروه مجلات همشهری و اوپن سی دی (که همواره یکی از سایت‌های لینک شده در صفحه اول فیلترینگ است) اشاره کرد.
اطلاعات سرور
آی‌پی این سایت 79.175.165.171 است. از دیگر سایت‌های مطرح میزبانی شده روی این آی پی، می‌توان به سایت نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال اشاره کرد. موقعیت مکانی سرور در ایران است و ISP آن شرکت افرانت، اگرچه IP Range آن روی سوئد تنظیم شده است. DNS سرور نیز بر روی دامین هاست ایران سِت شده که یکی از شرکت‌های‌هاستینگ ایرانی است که سال پیش بخاطر دزدیدن دامنه سایت “پی‌سی دانلود” در دادگاه متهم شده بود.
حاشیه‌ها
در زیر صفحه فیلترینگ، لینک‌های دیگری قرار دارد که از جمله آنها می‌توان به صفحه فیلترینگ و نظارت بر اینترنت در دیگر کشورهای جهان اشاره کرد. مسئولان فیلترینگ در این صفحه تمام تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا اقدامات خود در زمینه فیلترینگ را توجیه کنند و به نوعی با وجود شدت روز افزون محدودیت‌های آنلاین در ایران، سعی در متهم کردن دیگر کشورها و منزه نشان دادن خود دارند.
صمیمانه امیدواریم روزی برسد که روند رو به رشد فیلتر شدن سایت‌ها و افکار نادرست و توهمات حاکم بر فیلترینگ در ایران پایان یابد و کاربران از آزادی عمل نسبی در این زمینه برخوردار شوند؛ اگرچه با نگاهی دقیق‌تر به تجربه این چند سال، تنها می‌توان گفت: گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من، آنچه البته به جایی نرسد فریاد است!
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر