اولویت‌های ایالات متحده آمریکا که پیروزی در افغانستان و توجه ویژه به پرونده ایران بخش مهمی از آن است، باعث می‌شود که واشینگتن در تعامل با بحران سوریه، دقت نظر ویژه‌ای به خرج دهد؛ چرا که همکاری روسیه برای ایجاد گذرگاه‌های امن خروج از کابل بسیار ضروری است. همچنین نبود منافع ملی واضح برای آمریکا در سوریه، راه حل نظامی برای بحران این کشور را حتی بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، در اولویت راه حل‌ها قرار نمی‌دهد.
اولویت‌های ایالات متحده آمریکا که پیروزی در افغانستان و توجه ویژه به پرونده ایران بخش مهمی از آن است، باعث می‌شود که واشینگتن در تعامل با بحران سوریه، دقت نظر ویژه‌ای به خرج دهد؛ چرا که همکاری روسیه برای ایجاد گذرگاه‌های امن خروج از کابل بسیار ضروری است. همچنین نبود منافع ملی واضح برای آمریکا در سوریه، راه حل نظامی برای بحران این کشور را حتی بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، در اولویت راه حل‌ها قرار نمی‌دهد.
همکاری آمریکا-روسیه در خصوص سوریه که حضور در نشست ژنو از آن جمله است، تمایل ویژه واشینگتن برای تعامل با مسکو به منظور حل و فصل سیاسی بحران این کشور را نشان می‌دهد.
آکی پیترز کارشناس امور امنیت ملی در دانشکده «ترد وای» آمریکا به «الحیات» می‌گوید: «خشمگین کردن روسیه در بحران سوریه به سود آمریکا نیست. واشینگتن خوب می‌داند که کرملین روابط خوبی با نظام دمشق دارد و از منافعی در سوریه برخوردار است که برای حمایت از آن تلاش می‌کند.»
«به جز سناتور جان مک کین و تا حدودی ژوزف لیبرمن، هیچ دعوتی برای روی آوردن به گزینه زور در سوریه وجود ندارد.» نظر سنجی موسسه «ترد وای» نشان از آن دارد که ۶۴درصد آمریکایی‌ها با هر دخالت نظامی و استفاده از گزینه زور در سوریه مخالف هستند. همچنین ۶۲درصد با مسلح سازی معترضان مخالفند. پیترز می‌گوید: «هیچ منافع مستقیمی امنیت ملی آمریکا را به حمله به سوریه مرتبط نمی‌کند» با وجود اینکه «توان نظامی کافی برای این ماموریت وجود دارد.»
این کارشناس، جنگ افغانستان را یکی از مهمترین دلایل تاکید آمریکا برای برقرار نگاه داشتن روابط حسنه با روسیه می‌داند؛ چرا که بیشتر گذرگاه‌های ائتلاف بین الملل به میدان جنگ در آن کشور، از روسیه یا کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوری سابق عبور می‌کند. این گذرگاه‌ها پس از آنکه پاکستان دسامبر گذشته راه‌های خود را به سوی افغانستان بست، حیاتی‌تر شد. واشینگتن اکنون از گذرگاه‌های روسیه برای رساندن تجهیزات و سربازان خود به افغانستان استفاده می‌کند و هرچه به موعد خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در سال ۲۰۱۴ نزدیک‌تر شویم، استفاده از این گذرگاه‌ها بیشتر خواهد شد.
در این چارچوب، گزینه نظامی در تعامل با بحران سوریه، همچنان از اولویت‌های سیاست آمریکا دور می‌ماند. پیترز خاطرنشان می‌کند که بیشتر فرماندهان نظامی آمریکا که مارتین دیمسی فرمانده نیروهای مرکزی آمریکا و هچنین برخی از چهره‌های دارای نفوذ در کنگره ایالات متحده از دو حزب جمهوری خواه و دموکرات، «در مطرح کردن گزینه نظامی از خود تردید نشان می‌دهند.»
او ادامه می‌دهد: «به جز سناتور جان مک کین و تا حدودی ژوزف لیبرمن، هیچ دعوتی برای روی آوردن به گزینه زور در سوریه وجود ندارد.» نظر سنجی موسسه «ترد وای» نشان از آن دارد که ۶۴درصد آمریکایی‌ها با هر دخالت نظامی و استفاده از گزینه زور در سوریه مخالف هستند. همچنین ۶۲درصد با مسلح سازی معترضان مخالفند. پیترز می‌گوید: «هیچ منافع مستقیمی امنیت ملی آمریکا را به حمله به سوریه مرتبط نمی‌کند» با وجود اینکه «توان نظامی کافی برای این ماموریت وجود دارد.»
سخنان اخیر جیمز بیکر وزیر امور خارجه اسبق آمریکا در مصاحبه با برنامه «چارلی روز» جالب توجه بود که گفت ایالات متحده «باید از هرگونه اختلاف با روسیه در خصوص آنچه که در خصوص پرونده اتمی ایران می‌خواهد به انجام برساند دوری کند چرا که می‌تواند هر اقدامی در سوریه بر این پرونده تاثیر بگذارد.»
اجماع بین المللی بر سر ایران شانس بیشتری دارد تا اجماع بر سر سوریه. حتی در سخنان هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا، اشاره‌هایی به همراهی روسیه در پرونده اتمی ایران دیده می‌شود. در بعد داخلی آمریکا هم اتفاق نظری دولتی و مردمی بر سر ابقای گزینه نظامی به عنوان یکی از گزینه‌ها در خصوص پرونده اتمی ایران وجود دارد.
باربارا سلاوین کارشناس امور ایران معتقد است که واشینگتن «معتقد است که سوریه اهرم فشار بر ایران است و استفاده از این اهرم ایران را منزوی کرده و آن را برای دادن امتیاز برای کاهش این فشار آماده می‌کند.»
سلاوین به الحیات گفت که مذاکرات صلح «در هر صورتی ادامه خواهد یافت» و سرنگونی بشار اسد رئیس جمهور سوریه «ممکن است به دلیل فشارهای بسیار بر نظام این کشور و افزایش توان معترضان پیش از هر تغییری در مذاکرات اتمی با ایران رخ دهد.»
اجماع بین المللی بر سر ایران شانس بیشتری دارد تا اجماع بر سر سوریه. حتی در سخنان هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا، اشاره‌هایی به همراهی روسیه در پرونده اتمی ایران دیده می‌شود. در بعد داخلی آمریکا هم اتفاق نظری دولتی و مردمی بر سر ابقای گزینه نظامی به عنوان یکی از گزینه‌ها در خصوص پرونده اتمی ایران وجود دارد.
۶۰درصد آمریکایی بر ضرروت جلوگیری از دست یابی ایران به سلاح اتمی موافق هستند حتی اگر استفاده از گزینه نظامی در این زمینه ضروری شود. از این رو فشار بر بشار اسد و در همان حال محافظت از روابط حسنه با روسیه، استراتژی آمریکا در بحران سوریه باقی خواهد ماند؛ البته تا زمانی که تنش در داخل سوریه باقی بماند و تاثیری مستفیم بر منافع آمریکا نگذارد.
خبر را در تهران با خرسندی گرفتند. رئیس جمهورجدید مصر محمد مرسی، تازه رسماٌ خبر پیروزیش در انتخابات اعلام شده بود که بهبود مناسبات با ایران را یکی از اولویت های سیاست خارجی خود خواند. به ویژه استدلالش گوش ها را تیز می کند: به گفتۀ مرسی نزدیکی بین دو کشور«توازن راهبردی مؤثری در منطقه ایجاد خواهد کرد.» عربستان سعودی و دیگر متحدان غربی این حرف را به عنوان هشداری جدی می فهمند. اینان بعد از پیروزی اسلام گرایان نگران افزایش بیشتر نفوذ ایران در منطقه هستند. در نتیجه پیام های تبریک هم به مرسی محتاطانه بود.
تاکنون می شد به مصر، هرچه باشد مهمترین کشور در جهان عرب است، اطمینان کرد. این کشور در دوران حکومت رئیس جمهور سرنگون شده حسنی مبارک از سرسخت ترین مخالفان اتحاد ایران و سوریه و نیز عواملشان در نوارغزه (حماس) و در جنوب لبنان (حزب الله) بود. اما برای اخوان المسلمین، گرچه خودشان سنی هستند، امیرنشین های طرفدار غربِ خلیج فارس همچون خاری درچشم بودند. اکنون اخوان المسلمین برای خود امکان این را می بینند که مناسبات قوا را در منطقه از نو تعیین کنند. با از سرگیری روابط دیپلماتیک که حکومت شیعۀ ایران در سال ۱۹۷۹ به دلیل قرارداد صلح مصر با اسرائیل قطع کرده بود اولین گام برداشته می شود.
البته نظامیان قدرتمند مصر در آینده نیز در سیاست خارجی تعیین کننده خواهند بود. محتمل نیست که آنها دنبال سیاست نزدیکی با ایران باشند. هرچه باشد مصر از آمریکا کمک های مالی به میزان ۱/۳ میلیارد دلار در سال دریافت می کند.
«فشار بر اسرائیل افزایش خواهد یافت»
در هر صورت اگر ایران و مصر به هم نزدیک شوند اسرائیل در تیررس قرار می گیرد. کشور یهود خود را به دلیل برنامۀ اتمی ایران در معرض خطر می بیند، حکومت طرفدار ایران در حاشیۀ جنوبی به معنای ضعف بیشتر امنیت اسرائیل خواهد بود. نه تنها نظارت مشترک مرزی زیر سؤال می رود، همکاری ایران و مصر پیمان صلح کمپ دیوید را هم که در زمان سلف مبارک انور سادات منعقد شد متزلزل می کند. گرچه مرسی در یکشنبه تأکید کرد به همۀ قراردادهای بین المللی احترام می گذارد. اما روز قبل از آن ظاهراٌ در گفتگو با خبرگزاریِ نزدیک به حکومتِ فارس از بررسی مجدد قرارداد خبر داده بود که البته مرسی ۶۰ ساله این موضوع را به شدت تکذیب می کند.
به گفتۀ پوش سقوط معمر القذافی بر تهران «تأثیرچندانی» نگذاشته است. اما به باور پوش مصر کشور مهمی است. با این وجود به نظر این اسلام شناس موضوعِ «محور» احتمالی در آینده مطرح نیست – حتی مناسبات ایران و سوریه چیز بیشتری از منافع مشترک نیست: «ایران اگر موضوع عقب راندن منافع نفوذ غرب در منطقه باشد خوب می تواند اختلاف ها را کنار بگذارد.»
کارشناس ایران والتر پوش معتقد است «فشار بر اسرائیل افزایش خواهد یافت.» اما وی باور ندارد که مرسی قرارداد کمپ دیوید را در عمل زیر سؤال ببرد. به گفتۀ پوش مرسی قبلاٌ اطمینان داده به قراردادهای بین المللی احترام می گذارد.
والتر پوش در گفتگو با روزنامۀ «وینر تسایتونگ» بهبود اعلام شدۀ مناسبات با ایران را نیز بیشتر یک حرکت تاکتیکی می بیند. به گفتۀ پوش از مؤسسۀ علم و سیاست در برلین، برای مرسی در درجۀ اول مهم این است که «دامنۀ عمل مصر را گسترش دهد.» وی می گوید: «این ترفند همۀ اسلام گرایان سنی است که وقتی از عربستان سعودی ناراضیند و به غرب درس عبرتی می خواند بدهند به ایران نزدیک می شوند.»
اما به گفتۀ این کارشناس اتریشی بعد از بهار عربی که توان اسلام گرایان را بالا برده است روند تغییری در جریان است که بر مناسبات ایران و مصر هم تأثیر می گذارد: «دورۀ دیکتاتورها تمام شده است.» به باور پوش از اینرو ایران می کوشد متحدان تازه ای بیابد.
به گفتۀ پوش سقوط معمر القذافی بر تهران «تأثیرچندانی» نگذاشته است. اما به باور پوش مصر کشور مهمی است. با این وجود به نظر این اسلام شناس موضوعِ «محور» احتمالی در آینده مطرح نیست – حتی مناسبات ایران و سوریه چیز بیشتری از منافع مشترک نیست: «ایران اگر موضوع عقب راندن منافع نفوذ غرب در منطقه باشد خوب می تواند اختلاف ها را کنار بگذارد.» پوش می گوید در کنار این ایران می خواهد از سوی غرب «به عنوان قدرت اتمی به رسمیت شناخته شود.» به نظر این کارشناس ایران، این شناسایی حکومت شیعه را در مبارزۀ قدرت در مقابل عربستان و دیگر امیر نشین ها تقویت می کند. پوش بر آن است که ایران برای این کار حتی حاضربه مصالحه در غنی سازی اورانیوم است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر